Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony
RNuk92zpFyVOL1
Michał Anioł, Pieta Michał Anioł, Pieta Źródło: domena publiczna.
Michał Anioł, Pieta
domena publiczna

W biografiach artystów niemal zawsze wymienia się nazwiska ich mistrzów. Relacje między mentoremj00000004JB2v27_000tp001mentorem a jego uczniem nie zawsze jednak są grzeczne i eleganckie. Wielkie osobowości buntują się przeciwko narzucanym przez nauczycieli rygorom i tworzą własne wyobrażenie świata. Tak też było w wypadku Michała Anioła, którego wyobraźnia wykraczała o wiele dalej niż ogólnie dostępna wiedza. Artysta ten już za swojego życia stał się jednym z największych mistrzów epoki.

Już wiesz

1) Znajdź w dowolnej encyklopedii sztuki informacje na temat renesansu – czasu, kiedy żył i tworzył Michał Anioł. Zrób notatki, w których znajdą się odpowiedzi na pytania:

  • W jakim miejscu i kiedy narodziła się nowa sztuka, której przedstawicielem był Michał Anioł?

  • Do jakiej epoki i do jakich wzorców odwoływali się artyści renesansu?

2) Wynotuj nazwiska trzech artystów, których uznaje się za głównych przedstawicieli włoskiego renesansu, oraz dwa dzieła każdego z nich.

j00000004JB2v27_000tp001
j00000004JB2v27_0000000R
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Michał Anioł Buonarroti, Pieta

Ćwiczenie 1

Zajrzyj do swoich notatek na temat epoki, w której żył i tworzył Michał Anioł, i odpowiedz na pytania:

  • W których stuleciach rozwijał się renesans?

  • Które włoskie miasto uznawane jest za kolebkę sztuki renesansowej?

  • Czy można postawić tezę, że ideałem dla artystów renesansu była sztuka antyczna? Dlaczego?

Ćwiczenie 2

Przejrzyj swoje notatki, a następnie odpowiedz na pytania:

  • Czy artyści renesansowi cenili piękno architektury i rzeźb antycznych? Swoją odpowiedź uzasadnij.

  • Czy masz w notatkach takie pojęcia, jak:
    humanizm, natura, perspektywa, harmonia, matematyczne proporcje?

  • Co oznaczają te pojęcia? Które z nich i dlaczego, według ciebie, charakteryzują dzieła artystów renesansowych?

Ćwiczenie 3

Wynotujcie na tablicy nazwiska artystów, które powtarzają się w waszych notatkach. Które z nazwisk pojawiało się najczęściej?

Ćwiczenie 4

Zaprezentuj w klasie dzieło, które zrobiło na tobie największe wrażenie. Powiedz, dlaczego uważasz, że było warte zapamiętania.

j00000004JB2v27_0000001N
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Michał Anioł – jeden z największych twórców epoki renesansu

Michelangelo Buonarroti

Michelangelo Buonarroti

Michał Anioł, a właściwie Michelangelo Buonarroti, urodził się w 1475 roku w toskańskiejj00000004JB2v27_000tp002toskańskiej wiosce Capresej00000004JB2v27_000tp003Caprese. W wieku trzynastu lat zaczął terminowaćj00000004JB2v27_000tp004terminować u znanego florenckiego malarza Domenica Ghirlandaiaj00000004JB2v27_000tp005Domenica Ghirlandaia. Poznał różne techniki malarskie, ale już wówczas znacznie bardziej interesowała go praca w kamieniu. Rok później trafił do następnej pracowni i przeszedł pod opiekę kolejnego maestraj00000004JB2v27_000tp006maestra: rzeźbiarza Bertolda di Giovanniegoj00000004JB2v27_000tp007di Giovanniego. Dzięki niemu poznał nie tylko tajniki rzeźby, ale został też wprowadzony na dwór Lorenza de Medicij00000004JB2v27_000tp008Lorenza de Medici, ówczesnego władcy Florencji i wielkiego mecenasa sztukij00000004JB2v27_000tp009mecenasa sztuki. Na dworze Medyceuszy, dzięki edukacji wybitnych filozofów, Michał Anioł poznał nowe prądy umysłowe epoki, literaturę oraz sztukę najwybitniejszych twórców przeszłości i współczesnych.

Pierwsze rzeźby młodego artysty powstały już w czasie jego pobytu na florenckim dworze, który opuścił w 1492 roku po śmierci swojego protektoraj00000004JB2v27_000tp00Aprotektora. W następnym okresie Michał Anioł działał zarówno we Florencji, jak i w Rzymie. Tworzył posągi, m.in. PietęDawida, dzięki którym został okrzyknięty jednym z największych artystów epoki.

Na zamówienie papieża Juliusza II powstały monumentalne freskij00000004JB2v27_000tp00Bfreski na sklepieniu Kaplicy Sykstyńskiejj00000004JB2v27_000tp00CKaplicy Sykstyńskiej, gdzie uwiecznił historię ludzkości od stworzenia świata po biblijny potop. Pracował także nad grobowcem papieża; wprawdzie nigdy go nie ukończył, ale stworzył do niego kilkanaście rzeźb, m.in. MojżeszaJeńców. Dla jednego z kolejnych papieży na ścianie kaplicy na wprost wejścia Michał Anioł namalował także Sąd Ostateczny. W następnych latach powstały kolejne dzieła, m.in. nagrobki Lorenza i Giuliana de Medicij00000004JB2v27_000tp00DGiuliana de Medici we Florencji, które utrwaliły jego wybitne miejsce wśród artystów epoki.

JPOL_E3_E4_Tekstykultury
RSukqrxpMLgdS1
XV-wieczna Florencja, z którą przez lata był związany Michał Anioł, stała się kolebką renesansu europejskiego
Scott Raymond, licencja: CC BY 2.0
JPOL_E3_E4_Tekstykultury
Renesans
Definicja: Renesans

(fr. renaissance [czyt. renesąs]), czyli odrodzenie, to okres w całej kulturze europejskiej obejmujący XV i XVI wiek (w zależności od kraju i regionu), zapoczątkowany we Włoszech. To czas wielu odkryć i wynalazków w różnych dziedzinach, a także zwrócenia szczególnej uwagi na człowieka i otaczającą go naturę. W sztuce renesans przejawiał się w różny sposób: poprzez zainteresowanie wielkimi dziełami antyku, sięganie po tematy i motywy mitologiczne, skupienie uwagi na człowieku (portrety) i pejzażu, wykorzystanie w malarstwie perspektywy geometrycznej. Do największych włoskich artystów doby renesansu należeli m.in. Leonardo da Vincij00000004JB2v27_000tp00Eda Vinci, Rafael Santi, Michał Anioł, Sandro Botticellij00000004JB2v27_000tp00FBotticelli, Tycjan.

j00000004JB2v27_000tp002
j00000004JB2v27_000tp004
j00000004JB2v27_000tp006
j00000004JB2v27_000tp009
j00000004JB2v27_000tp00A
j00000004JB2v27_000tp00B
j00000004JB2v27_000tp00C
j00000004JB2v27_000tp003
j00000004JB2v27_000tp005
j00000004JB2v27_000tp007
j00000004JB2v27_000tp008
j00000004JB2v27_000tp00D
j00000004JB2v27_000tp00E
j00000004JB2v27_000tp00F
j00000004JB2v27_0000003U
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Analiza formy i treści rzeźby Michała Anioła

Wśród wybitnych rzeźbiarskich dzieł Michała Anioła znalazła się prezentowana tutaj Pieta watykańska.

JPOL_E3_E4_Tekstykultury
R1A7OrWifFTlV1
Michał Anioł, Pieta, 1498–1500, biały marmur, Bazylika św. Piotra, Watykan
Stanislav Traykov, Niabot, licencja: CC BY-SA 3.0
JPOL_E3_E4_Tekstykultury
Ważne!

Bazylika – kościół wielonawowy, z nawą główną wyższą od naw bocznych; także: kościół będący siedzibą dostojników kościelnych, np. biskupa; według tradycyjnych przekazów Bazylika św. Piotra na Watykanie została wybudowana w miejscu, gdzie ukrzyżowano i pochowano św. Piotra, uznawanego za pierwszego papieża; jego grób znajduje się w podziemiach kościoła pod głównym ołtarzem.

Ważne!

Pieta (wł. pietà – miłosierdzie, litość) to jeden z najbardziej znanych motywów ikonograficznych w malarstwie i rzeźbie. Jest to przedstawienie Matki Boskiej trzymającej na kolanach martwe ciało Syna, Jezusa Chrystusa. Michał Anioł nie był pierwszym artystą, który stworzył rzeźbiarskie przedstawienie tej grupy. Wcześniej, bo już w pierwszej połowie XIV wieku, temat ten pojawił się w sztuce niemieckiej. Jednak to właśnie rzeźba Michała Aniołaj00000004JB2v27_000tp00Grzeźba Michała Anioła stała się najsłynniejszym dziełem przedstawiającym motyw Opłakiwania.

JPOL_E3_E4_Tekstykultury
RT1nSogFspz2s1
Kamieniołomy w Carrarze (Toskania, Włochy). Widok współczesny
William Domenichini, licencja: CC BY-SA 3.0
JPOL_E3_E4_Tekstykultury
j00000004JB2v27_000tp00G
j00000004JB2v27_000tp00H
j00000004JB2v27_0000004M
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Analiza formy i treści rzeźby Michała Anioła

Ćwiczenie 5

Po obejrzeniu prezentowanego wyżej zdjęcia Piety watykańskiej zanotuj w zeszycie podstawowe dane katalogowe dotyczące tego dzieła Michała Anioła:

Autor: …………………………… .

Tytuł dzieła: …………………………… .

Czas powstania dzieła: …………………………… .

Materiał, z którego została wykonana rzeźba: …………………………… .

Podstawowe wymiary: wysokość …………, szerokość podstawy ………… .

Miejsce przechowywania: …………………………… .

Ćwiczenie 6

Porównaj zebrane dane z tymi, które znajdują się na sporządzonych przez ciebie kartach katalogowych obrazów omawianych na poprzednich lekcjach. Które dane różnią się zasadniczo? Z czego to wynika?

Ćwiczenie 7

Przyjrzyjcie się uważnie zdjęciu Piety Michała Anioła i przeanalizujcie zagadnienia formy i treści rzeźby, odpowiadając na następujące pytania:

  • Jak rzeźba została zakomponowana? Czy da się ją zamknąć w jakiejś figurze geometrycznej?

  • Czy jest to rzeźba pełnoplastycznaj00000004JB2v27_000tp00Irzeźba pełnoplastyczna, czy reliefj00000004JB2v27_000tp00Jrelief? Co znaczą te pojęcia? Zajrzyjcie do glosariusza, żeby umieć poprawnie je zdefiniować i rozróżniać dzieła.

  • Które fragmenty rzeźby są, według was, dynamiczne, „rozedrgane”, a które statyczne, „uspokojone”? Dlaczego? Od czego to zależy?

  • Jak została oddana postać martwego Chrystusa? Czy widać fizyczny ból? Czy ciało Chrystusa jest wycieńczone cierpieniem? Czy rany po gwoździach zostały silnie wyeksponowane?

  • Czy określilibyście Pietę jako piękną? Dlaczego?

Ćwiczenie 8

Odpowiedzcie na pytania:

  • Które fragmenty posągu wymagały, według was, najwięcej nakładu pracy od artysty? Dlaczego?

  • Jak Michał Anioł zinterpretował rzeźbiarsko postać Matki Boskiej? Czy posąg przedstawia starą, dojrzałą, czy młodą kobietę? Jakie uczucia starał się oddać rzeźbiarz na twarzy postaci?

Ćwiczenie 9

Po przygotowaniu odpowiedzi na powyższe pytania zastanówcie się wspólnie, co chciał przedstawić w swojej Piecie Michał Anioł. Odpowiadając na pytania, skorzystajcie z następujących pojęć i wyrażeń:
Bóg człowiek, człowieczeństwo, matka Boga i człowieka, miłość, smutek, ból, delikatność, wrażliwość, piękno, harmonia.

j00000004JB2v27_000tp00I
j00000004JB2v27_000tp00J
j00000004JB2v27_00000064
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

O innych rzeźbach

Ćwiczenie 10
RDCrLsmTF9Oql11
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 11

Podzielcie się na pięć grup i przyjrzyjcie się dokładnie wybranej rzeźbie z poprzedniego ćwiczenia (każda grupa powinna wybrać inny obiekt). Przygotujcie odpowiedzi na pytania:

  • Czy wybrana przez was rzeźba jest pełnoplastyczna, czy też jest to płaskorzeźba?

  • Z jakiego tworzywa rzeźbiarskiego powstała?

  • Czy materiał, którego użył artysta, wpłynął na wygląd dzieła? Uzasadnijcie waszą odpowiedź.

  • Czy rzeźba jest malowana, czy też pozostawiono naturalny kolor tworzywa?

  • Która z podanych niżej cech pasuje do określenia powierzchni wybranego przez was dzieła:
    gładka, delikatna, chropowata, szorstka, lśniąca, matowa?

Jeżeli uważacie, że w zestawieniu brakuje cech, zaproponujcie własne, dodatkowe określenia faktury wybranej przez was rzeźby.

Ćwiczenie 12

Zestawcie wszystkie zebrane dotąd informacje na temat rzeźby i odpowiedzcie na pytania:

  • Co zasadniczo różni rzeźbę od obrazu malarskiego?

  • Z jakich materiałów może powstać dzieło rzeźbiarskie?

  • Jakie znaczenie ma rodzaj użytego przez rzeźbiarza materiału?

  • Jakie znaczenie ma miejsce lub przestrzeń, dla których to dzieło zostało przeznaczone?

j00000004JB2v27_00000076
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Pieta w XVI‑wiecznym dziele biograficznym autorstwa Giorgia Vasariegoj00000004JB2v27_000tp00KGiorgia Vasariego

Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektówGiorgio Vasari
Giorgio Vasari Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów

Skończoną [Pietę] ustawiono w kościele św. Piotra w kaplicy Matki Boskiej [...]. Żaden rzeźbiarz ani żaden artysta nie może tej rzeźby przewyższyć w rysunku i w uczuciu, nawet przy największym trudzie nie odda ani tej delikatności, czystości, ani gładkości w cięciu i traktowaniu marmuru, ani tego artyzmu, jaki osiągnął Michał Anioł. Widać w tej rzeźbie siłę i możliwość sztuki. Do pięknych szczegółów tej rzeźby, poza układem draperii, należy martwe ciało Chrystusa. Członki jego ciała są tak wspaniałe, jego korpus tak świetny, że niepodobna oddać zmarłego lepiej pod względem muskułów, żył, nerwów, występujących wraz z układem kostnym. I żadne przedstawienie zmarłego nie może być bliższe temu. Występuje tu bolesny wyraz twarzy, zgodność między zwisaniem a bezwładem ramion, między mięśniami korpusu i nóg, widać także, gdzie pracuje puls i arteria, tak że budzi się podziw dla ręki artysty, która w krótkim czasie wykonała dzieło tak cudowne. [...]

Przywiązanie Michała Anioła do tego dzieła i trud, jaki w nie włożył, sprawiły, że on, który tego nie czynił, wypisał swe imię na pasku, jakim przewiązany jest płaszcz Matki Boskiej. Zdarzyło się bowiem, że pewnego dnia, wstąpiwszy do kościoła, spotkał tam dużą grupę cudzoziemców z Lombardii. Jeden z nich zapytany, kto wykonał tę rzeźbę, odpowiedział: „Nasz ziomek z Mediolanu [...]”. Michał Anioł milczał, ale było mu niemiło, że jego trud został przypisany komuś innemu. Pewnej nocy, zaopatrzywszy się w światło i dłuta, zamknął się w kaplicy i wyciął na Opłakiwaniu swe imię.

j00000004JB2v27_00000_BIB_001Giorgio Vasari, Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów, t. 7, tłum. Karol Estreicher, Warszawa-Kraków 1988, s. 115–116.
Ćwiczenie 13
R1bPQxPEciIWy1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 14

Wskaż w cytowanym tekście zdania, które:

  • odnoszą się bezpośrednio do pracy Michała Anioła jako rzeźbiarza;

  • określają stosunek Michała Anioła do własnej pracy;

  • najlepiej charakteryzują samą rzeźbę;

  • szczególnie podkreślają umiejętność utrwalenia w rzeźbie ludzkiego ciała;

  • wskazują na umiejętność artysty oddania w rzeźbie uczuć i emocji.

j00000004JB2v27_000tp00K
j00000004JB2v27_0000007X
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Michał Anioł – bohater powieści Irvinga Stone’aj00000004JB2v27_000tp00LIrvinga Stone’a

Udręka i ekstazaIrving Stone
Irving Stone Udręka i ekstaza

Zadaniem jego [Michała Anioła] było przepojenie marmuru duchem. Jednak nawet w temacie religijnym zależało mu na całym człowieku, prawdziwym w każdym nerwie, mięśniu, kości czy żyle, skórze czy włosach, palcu, oczach i ustach. Wszystko musiało być jak w życiu, jeśli miał stworzyć siłę i wielkość, wcielając w marmur siłę człowieka.

Rzeźbił górę posągu, a znajomość form już wydobytych oraz intuicja tak stara i głęboka, jak ten od wieków uśpiony marmur, pomagała mu nadać twarzy Madonny wyraz, który był nie tylko odbiciem jej uczuć, ale nastroju całej rzeźby. Stał, mając głowę poniżej głowy Marii, ręce nad czołem, narzędzia skierowane ku górze i starał się wypowiedzieć w rzeźbie wszystko z dramatu Piety, co mógł pojąć. Marmur patrzał mu twarzą w twarz, rzeźbiarza i rzeźbę spowijał ten sam tkliwy, powściągany smutek. Pozostawił daleko za sobą mroczne, oskarżające Piety, w których krew wymazywała posłannictwo miłości. Nie chciał rzeźbić męki. Rany po gwoździach na rękach i nogach Chrystusa zrobił drobnymi punktami. Nie pozostał ślad przemocy. Jezus spał spokojnie w ramionach matki. Od obu postaci płynęła jasność.

Jego Chrystus budził najgłębsze współczucie, a nie odrazę wobec tych, co stali dokoła, do tych, co byli winni.

Swoją wiarę wyrażał tu przez wzniosłe piękno postaci, a istniejąca między nimi harmonia była jego sposobem pokazania harmonii bożego świata. Nie starał się uczynić Chrystusa boskim – ponieważ nie wiedziałby jak – a raczej doskonale ludzkim. Głowa Dziewicy wynurzała się z marmuru delikatna, miała rysy florentynkij00000004JB2v27_000tp00Mflorentynki, milczący blady spokój w dziewczęcej twarzy. [...]

Miał nadzieję, że potrafi nadać swej Piecie najwyższy połysk, do jakiego jest zdolny marmur, aksamitną gładkość bez skazy. […]

Później potrzebne mu były kawałki o ostrzejszych brzegach, wyciągnął więc odpowiednie formy [pumeksu, którym szlifował posąg], aby sięgnąć zagłębień, wklęsłości, sfalowań we włosach, w ubraniu, na paznokciach.

W końcu zrobił ostro zakończone drzazgi [z pumeksu], które wyglądały jak prymitywne ostrza do strzał, by wygładzać wgłębienie koła nosa Chrystusa. Ponieważ posąg miał stanąć w niszy, nie wykańczał pleców Marii, marmur pozostał tu chropowaty i porysowany, podobnie jak skały, na których siedziała. Biała rzeźba, wygładzona i lśniąca, nadawała mrocznej izbie wygląd kaplicy, do której światło wpada przez witraże. Brzydki artysta stworzył dzieło rzeczywiście piękne.

j00000004JB2v27_00000_BIB_002Irving Stone, Udręka i ekstaza, t. 1, tłum. Aldona Szpakowska, Warszawa 1990, s. 391–393.
Ćwiczenie 15
RpKid2VjbMNK61
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
j00000004JB2v27_000tp00L
j00000004JB2v27_000tp00M
j00000004JB2v27_0000008K
JPOL_E3_E4_Konteksty

Michał Anioł – poeta

Nic mistrz najlepszy pomyśleć nie zdoła...Michał Anioł Buonarroti
Michał Anioł Buonarroti Nic mistrz najlepszy pomyśleć nie zdoła...

Nic mistrz najlepszy pomyśleć nie zdolej00000004JB2v27_000tp00Nnie zdole
Poza tym, co już w marmurze spoczywa
W pełnym zarysie i co wydobywa
Jenoj00000004JB2v27_000tp00OJeno dłoń, ducha spełniająca wolę.

Jak może, pani, być, co z doświadczenia
Znane, że dłużej przetrwa rzeźba żywa,
Którą dłoń z głazu twardego wyrywa,
Niż twórca, co go czas w popiół zamienia?

Jeśli dla pięknej sztuki (którą duchy
Z nieba przynoszą i która pokona
Naturę, kto się odda jej trudowi)

Jam się urodził ni ślepy, ni głuchy,
Pięknu pokrewny ogniem mego łona –
Winien ten, co mnie przeznaczył ogniowi.

j00000004JB2v27_00000_BIB_003Michał Anioł Buonarroti, Nic mistrz najlepszy pomyśleć nie zdoła..., [w:] Leopold Staff, Poezje, oprac. Leopold Staff, tłum. Leopold Staff, Warszawa 1922, s. 114.
Ważne!

Michał Anioł był rzeźbiarzem, malarzem i architektem, ale pisał też poezje, głównie sonety. Bardzo osobiste utwory poświęcał przede wszystkim własnej twórczości.

Ćwiczenie 16

Po uważnym przeczytaniu cytowanego powyżej sonetu Michelangela Buonarrotiego odpowiedz na pytania:

  • Której z uprawianych przez siebie dziedzin sztuki Michał Anioł poświęcił utwór?

  • Na czym polega tajemnica mistrzowskiego rzeźbienia?

  • Jakimi słowami opisuje poeta trwałość swojego dzieła?

  • Jak opisuje relacje między twórcą a jego dziełem?

  • Co, paradoksalnie, okazuje się wiecznie żywe?

  • W jaki sposób przetrwa pamięć o twórcy dzieła?

  • Skąd, według Michała Anioła, pochodzi sztuka?

  • Co rzeźbiarz‑poeta myśli i mówi o sobie samym?

  • Jak rozumiesz słowa artysty, który mówi o sobie: „[jestem] pięknu pokrewny ogniem mego łona”?

  • Kogo i dlaczego postać mówiąca obwinia o swój talent?

j00000004JB2v27_000tp00N
j00000004JB2v27_000tp00O
j00000004JB2v27_0000009O
JPOL_E3_E4_Preteksty

Inne piety

Pieta watykańska nie jest jedyną grupą Opłakiwania, którą wyrzeźbił Michał Anioł. Do tematu powrócił dwukrotnie, pracując nad dwiema ostatnimi w swoim życiu rzeźbami: Pietą florencką oraz Pietą Rondanini. Jedna z nich prawdopodobnie miała stanąć na jego nagrobku.

Pierwsza z rzeźb, znajdująca się obecnie w muzeum florenckim (stąd jej przydomek), to grupa czterech postaci: zmarłego Chrystusa, jego matki (?), Marii Magdaleny oraz Nikodema (lub Józefa z Arymatei), w którego twarzy badacze widzą portret samego artysty. Michał Anioł nie dokończył pracy. Postać Marii Magdaleny została wyrzeźbiona przez Tiberia Calcagniegoj00000004JB2v27_000tp00PCalcagniego.

Drugi posąg, tzw. Pieta Rondanini, przechowywana w muzeum mediolańskim, to dzieło, które badacze uważają za niedokończone ze względu na bardzo szkicowe potraktowanie sylwetek obu postaci, wyłaniających się dopiero z bloku marmuru.

j00000004JB2v27_000tp00P
j00000004JB2v27_000000AC
JPOL_E3_E4_Preteksty

Stary Michał Anioł i Pieta Rondanini Jacka Kaczmarskiego

Posłuchajcie piosenki Stary Michał Anioł i Pieta Rondanini do słów i muzyki Jacka Kaczmarskiego (znajdziecie ją np. w zasobach internetu), a następnie przeczytajcie uważnie jej tekst.

Stary Michał Anioł i Pieta RondaniniJacek Kaczmarski
Jacek Kaczmarski Stary Michał Anioł i Pieta Rondanini

Nie dźwigniesz Matko swego Syna
Ja nie oddzielę Go od skały
Już nie mam, zresztą, dłut
Proch się o Niego upomina
A tak jest ciężkie Jego ciało
Jak ciężki bywa trup

Nie nie uniosę Go pod stropy
Kaplic skąd w gniewie sprawiedliwym
Rozsądza, marszczy brew
Niech moim uchem stukot łopat
Usłyszy póki jestem żywy
I niech powstrzyma gniew

Przed Twoim żalem mą odrazą
Do życia które chorą nocą
W bólu opuszcza mnie
Niech powie tylko po co po co
Po co lepiłem lalki skoro
W ziemię zamieniam się

j00000004JB2v27_00000_BIB_004Jacek Kaczmarski, Stary Michał Anioł i Pieta Rondanini, [w:] tegoż, Wiersze i piosenki, Paryż 1983, s. 53.
Ćwiczenie 17

Po zapoznaniu się z powyższym tekstem piosenki Jacka Kaczmarskiego odpowiedz na pytania:

  • Kim jest postać mówiąca tego utworu?

  • W jaki sposób autor piosenki podkreśla charakter niedokończonego dzieła Michała Anioła?

  • Które monumentalne dzieło Michała Anioła zostało przywołane w drugiej strofie utworu? Czy to także rzeźba?

j00000004JB2v27_000000AW
JPOL_E3_E4_Zadaniowo

Zadaniowo

Ćwiczenie 18

Na podstawie wszystkich zebranych informacji opisz Pietę watykańską Michała Anioła. Postaraj się pracować według logicznej konstrukcji opisu:

  • Wynotuj podstawowe dane katalogowe rzeźby.

  • Omów krótko jej układ kompozycyjny.

  • Opisz sylwetki obu postaci: ułożenie figur, relacje między nimi, szaty Madonny, gesty, mimikę, wyraz twarzy.

  • Odnieś się do ogólnej wymowy posągu.

  • Opisz własne odczucia, które towarzyszyły ci podczas spotkania z Pietą.

Ćwiczenie 19

Napisz rozprawkę zatytułowaną „Sztuka pokona naturę” (zob. Konteksty). W pracy odwołaj się do sonetu Michała Anioła oraz jego twórczości rzeźbiarskiej.

Ćwiczenie 20

Przeczytaj raz jeszcze ostatnią strofę piosenki Jacka Kaczmarskiego, a następnie napisz, w jaki sposób – według ciebie – odwołuje się ona do sonetu Michała Anioła, Nic mistrz najlepszy pomyśleć nie zdoła... (zob. Konteksty).

RxUZ56V8zcXys1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.