Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony

W wilgotnych tropikalnych lasach równikowych spotyka się największą różnorodność roślin i zwierząt lądowych naszej planety. Ciągle odkrywane są nowe gatunki, a z pewnością wiele pozostaje nadal nieznanych. Mówi się, że w puszczy równikowej łatwiej jest spotkać sto różnych gatunków drzew niż sto drzew jednego gatunku.

Już wiesz
  • jaki klimat panuje w lesie równikowym;

  • że przez cały rok w lesie równikowym panują zbliżone warunki;

  • jakie są piętra lasu równikowego.

Nauczysz się
  • rozpoznawać przykładowe rośliny lasu równikowego;

  • wymieniać przystosowania roślin pnących do życia w lesie równikowym;

  • rozpoznawać wybrane gatunki zwierząt żyjących w lesie równikowym.

i0d4ooGRy9_d5e202

1. Rośliny lasów równikowych

Trudno nawet dokładnie podać liczbę gatunków roślin żyjących na Ziemi. Ocenia się jednak, że ponad połowa, a może nawet 2/3 spośród wszystkich gatunków roślin naszej planety występuje w wiecznie zielonych, wilgotnych lasach równikowych.
Największe z nich to drzewa. W piętrze gęsto rosnących koron drzew napotkamy na przykład amerykańskie mahoniowce, których drewno należy do bardzo cennych ze względu na twardość, trwałość i piękny kolor. Wśród wysokich drzew lasu równikowego jest także wiele palm. W średnim piętrze rosną figowce dostarczające owoce jadalne, kakaowce, których nasiona mogą być stosowane do wyrobu kakao i czekolady oraz gatunki, których twarde i ciężkie drewno, zwane hebanem, jest stosowane do wyrobu mebli, śmigieł lotniczych lub wyrobów artystycznych. Niektóre rośliny zielne rozmiarami i kształtem przypominają drzewa, jak np. paprocie drzewiastebananowce.

Bardzo rozpowszechnione w lasach równikowych są rozmaite pnącza, które wspinają się po pniach drzew, aby ich najwyższe liście miały dostęp do światła. Niektóre z nich posiadają grube, zdrewniałe i długie na dziesiątki, a nawet setki metrów pędy. Nazywamy je lianami. Powszechnie występuje tu wiele gatunków filodendronów, które uprawiane w naszych mieszkaniach osiągają 1–2 metry wysokości, a w lesie równikowym nawet kilkadziesiąt metrów długości.

Na korze lub w rozgałęzieniach drzew rośnie wiele gatunków epifitówepifitepifitów, a wśród nich paprocie, mchy oraz pięknie kwitnące storczyki (orchidee). Do dna lasu dociera bardzo niewiele światła słonecznego, dlatego jest tu niewiele roślin.

Polecenie 1

Dowiedz się, jakie produkty wyrabia się z roślin rosnących w lesie równikowym.

Ciekawostka

Na powierzchni jednego hektara (100 x 100 m) lasu równikowego rośnie 200–400 gatunków drzew, podczas gdy w lasach Polski zaledwie kilka, a maksymalnie 20 gatunków.

Ważne!

Lasy równikowe zajmują obecnie powierzchnię około 6–7% powierzchni lądów, czyli mniej niż 2% powierzchni kuli ziemskiej, a są miejscem do życia ponad połowy wszystkich znanych gatunków roślin, grzybów i zwierząt.

i0d4ooGRy9_d5e261

2. Zwierzęta lasów równikowych

Zwierzęta lasów równikowych są bardzo zróżnicowane. W dodatku większość z nich reprezentowana jest przez więcej gatunków niż gdziekolwiek indziej. Żyją tu przede wszystkim bezkręgowce. Wśród tysięcy ich gatunków spotyka się motyle, które osiągają nawet 25 cm rozpiętości skrzydeł. Żyją tu także liczne pająki, w tym duże ptaszniki mierzące nieraz do 30 cm.
Lasy równikowe są też doskonałym miejscem do życia dla wielu kręgowców. Charakterystyczne dla tego regionu są liczne gatunki małp żyjących w koronach drzew. Występują tu duże drapieżne koty – jaguar w Ameryce Południowej, lampart w Afryce i tygrys w Azji. W Afryce występują małpy człekokształtne: szympansy, orangutany i goryle, a w Azji orangutany. Żyje tu 75% wszystkich znanych gatunków ptaków. Ich przedstawiciele to na przykład papugi, tukany czy kolibry. Na drzewach i brzegach rzek żyje wiele płazów, często barwnych, a same rzeki roją się od ryb. W rzekach żyją też krokodyle i węże, osiągające nierzadko duże rozmiary.

Polecenie 2

Wskaż przystosowania u dwóch wybranych gatunków zwierząt lasu równikowego do panujących tam warunków.

Ciekawostka

W lesie równikowym ze względu na obfite opady płynie wiele rzek. Osiągają one często ogromne rozmiary – np. Amazonka w środkowym biegu mierzy aż 20 km szerokości.

i0d4ooGRy9_d5e321

Podsumowanie

  • Każde piętro roślinne lasu równikowego składa się z roślin przystosowanych do panujących tam warunków.

  • Charakterystycznym elementem lasów równikowych są pnącza i epifity.

  • Lasy równikowe to środowisko o największej różnorodności zwierząt na świecie.

  • Wycinanie lasów równikowych jest poważnym zagrożeniem dla Ziemi.

Praca domowa
Polecenie 3.1

Wykonaj plakat formatu A3, na którym zaprezentujesz różnorodność gatunków wybranego obszaru wilgotnych lasów równikowych. Przedstaw go w klasie.

Zobacz także

Zajrzyj do zagadnień pokrewnych:
Kontynenty na Ziemi.
Jak pogoda wpływa na przyrodę?
Cztery pory roku.
Strefy oświetlenia Ziemi
Strefy krajobrazowe Ziemi
Lasy równikowe.

i0d4ooGRy9_d5e397

Słowniczek

epifit
epifit

roślina rosnąca na powierzchni innej rośliny, w szczelinach jej kory lub w rozgałęzieniach, czerpiąca wodę wprost z powietrza lub opadów deszczu

i0d4ooGRy9_d5e443

Zadania

Ćwiczenie 1
RrJsSNKdmdsKp1
Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl >, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
RADeoybj8kcy81
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl >, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
R1BEK5n6Vc5Bx1
Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl >, licencja: CC BY 3.0.