Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony

Przed wyjazdem na zaplanowany urlop wielu ludzi śledzi prognozy pogody. Sprawdza, czy tydzień nad morzem będzie słoneczny albo czy podczas wyprawy w góry nie złapie ich gwałtowna ulewa.

Już wiesz
  • że na twoje zdrowie i samopoczucie wpływają różne czynniki zewnętrzne;

  • że stan środowiska naturalnego ma znaczenie dla roślin i zwierząt;

  • że człowiek jest zależny od środowiska.

Nauczysz się
  • uzasadniać zależność człowieka od środowiska;

  • wskazywać przykłady zależności człowieka od środowiska;

  • planować działania ułatwiające przeżycie w określonych warunkach;

  • uzasadniać konieczność ochrony środowiska.

iclLZ3ZNnW_1441372812369_0

1. Czy jesteśmy niezależni od przyrody?

Często nam się wydaje, że jesteśmy niezależni od natury. Mieszkamy i pracujemy w klimatyzowanych pomieszczeniach, jeździmy samochodami, autobusami i innymi środkami transportu. Nie martwimy się, skąd weźmiemy jedzenie, gdyż kupujemy je w sklepie. Można odnieść wrażenie, że natura nie ma na nas dużego wpływu. Niestety, przyroda często przypomina nam o sobie w najmniej oczekiwanym momencie. Załamania pogody i klęski żywiołowe uświadamiają nam, że nadal jesteśmy od niej zależni.

Polecenie 1

Przypomnij sobie sytuacje, w których twoje plany spędzenia wolnego czasu były uzależnione od przyrody. Razem z koleżankami i kolegami z klasy porównajcie swoje odpowiedzi.

Wskazówka

Uwzględnij różne elementy przyrody – nie tylko pogodę, ale też na przykład ukształtowanie terenu (problemy z dotarciem w określone miejsce).

W codziennym życiu jesteśmy stale zależni od pogody. Gdy nadchodzi zima, musimy zakładać coraz więcej warstw grubszych ubrań, by zapobiec utracie ciepła. Latem natomiast powinniśmy unikać przebywania na najostrzejszym słońcu, gdyż grozi nam udar słonecznyudar słonecznyudar słoneczny. Podczas upałów trzeba pić więcej niż zwykle, by uzupełnić ilość wody w organizmie. Warto też pamiętać o stosowaniu ochronnego kremu nie tylko podczas opalania się na plaży. Zapominanie o jego użyciu może się skończyć bolesnymi oparzeniami. Dawniej przebywanie na słońcu nie było tak szkodliwe, sytuacja jednak zmieniła się w wyniku powstania zjawiska zwanego dziurą ozonowądziura ozonowadziurą ozonową.

Rx7vYPR1qUymA
Podczas opalania należy pamiętać o zastosowaniu odpowiednich zabezpieczeń: skórę trzeba posmarować ochronnym kremem, a oczy osłonić okularami.
Podczas opalania należy pamiętać o zastosowaniu odpowiednich zabezpieczeń: skórę trzeba posmarować ochronnym kremem, a oczy osłonić okularami
Ważne!

Nie należy całkowicie unikać przebywania na słońcu latem. Ma ono wiele zalet, m.in. umożliwia powstawanie w naszych organizmach ważnej dla zdrowia witaminy D.

Ciekawostka

W krajach południa Europy (np. w Hiszpanii) popularna jest tradycja sjesty – krótkiej drzemki w godzinach popołudniowych. Jest to nie tylko forma odpoczynku, ale i sposób na przetrwanie najgorętszej pory dnia i zmniejszenie ryzyka wystąpienia udaru słonecznego.

iclLZ3ZNnW_1441372866608_0

2. Jak rozsądnie przekształcać otoczenie?

Dzięki rozwojowi cywilizacji nie jesteśmy już tak bardzo uzależnieni od przyrody. Potrafimy przewidywać niekorzystne zjawiska pogodowe, a otaczający nas krajobraz i środowisko naturalne dostosowujemy do własnych celów. Przeszkody, które dla naszych przodków były nie do przebycia, dzisiaj są pokonywane dzięki osiągnięciom inżynierii.

Przekształcanie krajobrazu jest często bardzo korzystne dla ludzi. Obecnie nad tym procesem czuwają nie tylko inżynierowie, ale również specjaliści od ochrony środowiska. Dzięki temu możliwa jest budowa nowych dróg czy domów w taki sposób, by uniknąć nieodwracalnych, niekorzystnych zmian w przyrodzie lub zmniejszyć je do niezbędnego minimum. Czasami jednak mimo tej kontroli zdarzają się nieprzewidziane wypadki i katastrofy.

Polecenie 2

Kilka lat temu ogromne zainteresowanie budziła budowa obwodnicy Augustowa. Korzystając z dostępnych źródeł informacji, dowiedz się, jakie były argumenty za jej budową i przeciwko niej. Które stanowisko uważasz za słuszne? Uzasadnij swój wybór.

Ciekawostka

Niektórzy ludzie mają dość oderwania od przyrody, dlatego ich aktywną formą wypoczynku jest survival (z ang. 'przetrwanie'). Jest to dyscyplina sportu, której uczestnicy starają się przeżyć w różnych ekstremalnych warunkach, np. w niedostępnych górach, na pustyni bądź w lesie. Żywią się tylko tym, co znajdą lub upolują. Muszą również znaleźć czystą wodę pitną i zbudować sobie schronienie na wypadek niekorzystnej pogody.

R1LCvAuuNMImu1
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
iclLZ3ZNnW_d5e228

Podsumowanie

  • Środowisko naturalne może mieć zarówno pozytywny, jak i negatywny wpływ na zdrowie człowieka.

  • Pomimo postępu cywilizacyjnego nie jesteśmy w stanie całkowicie uniezależnić się od przyrody.

  • Człowiek, przekształcając otoczenie, powinien robić to w sposób, który w minimalnym stopniu wpływa na środowisko. Nad tym procesem czuwają inżynierowie i specjaliści do spraw ochrony środowiska.

Praca domowa
Polecenie 3.1

Zastanów się i odpowiedz, w jaki sposób ludzie powinni spędzać czas wolny w oderwaniu od cywilizacji, np. na biwaku. Jakich zasad powinni przestrzegać?

iclLZ3ZNnW_d5e281

Słowniczek

dziura ozonowa
dziura ozonowa

ubytek ozonu (substancji złożonej z atomów tlenu) w górnych warstwach atmosfery Ziemi; ozon chroni nas przed szkodliwym promieniowaniem słonecznym, jego brak może powodować na przykład oparzenia słoneczne i choroby skóry

udar słoneczny
udar słoneczny

choroba wywołana przegrzaniem organizmu; objawia się osłabieniem, mdłościami, zawrotami głowy, dreszczami, oparzeniami, a czasem utratą przytomności

iclLZ3ZNnW_d5e339

Zadania

Ćwiczenie 1
R10FFQYrh5tXK1
zadanie interaktywne
Źródło: Barbara Szydzik, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
R12IgJpVin1e11
zadanie interaktywne
Źródło: Barbara Szydzik, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
RQtNzZ8uoMH7X1
zadanie interaktywne
Źródło: Barbara Szydzik, licencja: CC BY 3.0.