Sztuka dialogu, czyli jak rozwiązywać konflikty w grupie
Jak rozmawiać, aby się porozumieć?
Wykonajcie zadanie, pracując w parach.
Obejrzyjcie zamieszczoną poniżej ilustrację. Wypiszcie czynniki, które w przedstawionej sytuacji zakłócają prawidłową komunikację.
Zastanówcie się, jakie inne czynniki mogą zaburzyć prawidłową komunikację.
Trudna sztuka dialogu, czyli jak rozwiązywać konflikty
wyjaśnić pojęcie grupy społecznej i podać przykłady ról odgrywanych w grupie;
przedstawić różne rodzaje więzi społecznych i ocenić ich znaczenie dla rozwoju człowieka;
rozpoznać różne sposoby podejmowania decyzji w grupie.
poznawać zasady prawidłowej komunikacji;
wyjaśniać konieczność przeciwstawiania się nieaprobowanym przez siebie zachowaniom grupy;
porównywać sposoby rozwiązywania konfliktów w grupie i ocenić ich skuteczność.
Sposoby rozwiązywania konfliktów społecznych
Konflikty społeczne są nieodłączną częścią życia społecznego, moga być destrukcyjne ale mogą także pełnić funkcję wzmacniającą wartości i normy społeczne, jeżeli ludzie będą potrafili szukać rozwiązania sporów.
To sytuacja, w której między co najmniej dwoma podmiotami (jednostkami lub grupami społecznymi) dochodzi do zderzenia sprzecznych interesów, postaw, wartości.
To różnorodne działania komunikacyjne, np. prowadzenie rozmów, które mają doprowadzić do porozumienia między różniącymi się w swoich stanowiskach stronami.
Do najbardziej rozpowszechnionych i skutecznych sposobów rozwiązywania konfliktów społecznych należą: negocjacje, mediacje i arbitraż.
Negocjacje
Negocjacjami nazywamy rozmowy, w których strony konfliktu, dostrzegając konieczność współpracy, podejmują próbę przezwyciężenia dzielących je różnic i znalezienia wzajemnie satysfakcjonującego rozwiązania. Proces negocjacyjny w głównej mierze opiera się na prezentacji i wspólnej ocenie przedstawianych przez strony argumentów.
Mediacje
Metoda rozwiązywania konfliktów, w której osoba trzecia, zwana mediatorem, pomaga w dojściu do porozumienia akceptowanego przez strony konfliktu.
Mediatorem powinna być osoba ciesząca się zaufaniem zwaśnionych stron. Może nim być zarówno ktoś zupełnie stronom obcy, jak i osoba im bliska (np. brat, siostra, koleżanka). Celem mediacji jest stworzenie stronom warunków umożliwiających wzajemne zrozumienie, osiągnięcie dobrowolnego porozumienia, nie zaś narzucenie im rozwiązania przez mediatora.
Poniżej znajdują się wypowiedzi osób pełniących funkcję mediatorów. Uzupełnij je, łącząc w pary tak, aby zasady mediacji wskazane przy wypowiedziach zostały złamane.
Nie wiem, jak wy, ale ja…, Elu, już kilka razy…, Cześć, słuchaj, nie uwierzysz, …
| Zasada poufności. | |
| Zasada bezstronności. | |
| Zasada neutralności. |
Arbitraż
Metoda rozwiązywania konfliktów, która podobnie jak mediacja wymaga obecności osoby trzeciej – arbitra, uważanego za eksperta lub autorytet w danej dziedzinie. Inaczej jednak niż w mediacji rozwiązanie narzucone przez arbitra strony konfliktu uznają za ostateczne.
Zastanów się, jakie znane ci spory powinny być rozstrzygane przez
negocjacje,
mediacje,
arbitraż.
Odpowiedź uzasadnij.
Zachowania interpersonalne
Wśród wielu zachowań miedzyludzkich dominują trzy kategorie:
Zamierzone działanie wobec drugiej osoby, w którym wykorzystując przewagę sił, narusza się jej prawa, prowadzi do cierpienia i szkody.
Postawa, w której zachowujemy się biernie, podporządkowujemy się woli innych osób, presji grupy.
Postawa, w której stanowczo i spokojnie wyrażamy swoje uczucia, poglądy i postawy wobec innych osób, w sposób respektujący uczucia, postawy, poglądy tych osób. Jest to prawo do wyrażania siebie w kontaktach społecznych bez agresji i ranienia kogokolwiek.
Zastanów się: stoisz już długo w kolejce po bilet, nagle ktoś zajmuje miejsce przed tobą. Jak w tej sytuacji zareagujesz?
Która z kategorii typowych zachowań opisanych powyżej (przemoc, uległość, asertywność) jest najbardziej dla ciebie charakterystyczna?
Asertywność nie jest wrodzona, można się jej nauczyć.
Wykonajcie zadanie, pracując w kilkuosobowych grupach.
Wypiszcie zachowania rówieśników, które, waszym zdaniem, są formą przemocy.
Wypiszcie czynniki, które w waszej szkole pomagają zapobiegać różnym formom przemocy.
Zaproponujcie dwa inne (niż wymienione w tabelce) działania, które mogą pomóc w zapobieganiu przemocy w waszej szkole.
Przedstawcie zaproponowane przez was działania w krótkiej prezentacji, którą rozpropagujecie wśród społeczności szkolnej.
Przykładowe tabele
FORMY PRZEMOCY |
umieszczanie w internecie obraźliwych informacji o kolegach z klasy |
ZAPOBIEGANIE PRZEMOCY |
mała liczba uczniów w klasie> |
Podsumowanie
Konflikty są częścią naszego życia, są wpisane w naszą codzienność. Wybuchają z różnych powodów zarówno w rodzinie, grupie rówieśniczej, jak i szkole. Utrudniają życie, nierozwiązane niszczą więzi, uniemożliwiają skuteczne działanie. Należy zatem nauczyć się skutecznych metod ich rozwiązywania. Chociaż każda sytuacja konfliktowa jest inna, to za każdym razem warto odwoływać się do rzeczowej argumentacji, uważnie słuchać racji drugiej strony. Jeżeli emocje są zbyt duże, a konflikt wydaje się nierozwiązywalny, pomocą mogą służyć bezstronni mediatorzy i arbitrzy. Pamiętajcie, że w wielu sytuacjach skutecznej pomocy mogą wam udzielić: rodzice, nauczyciele, pedagodzy szkolni. Im warto zaufać!
Przeczytaj fragment ustawy i podane pod nią twierdzenie.
USTAWA z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty [fragmenty]Art. 55. 1. W szkole i placówce działa samorząd uczniowski, zwany dalej „samorządem”.
Samorząd tworzą wszyscy uczniowie szkoły lub placówki. (...)
Samorząd może przedstawiać radzie szkoły lub placówki, radzie pedagogicznej oraz dyrektorowi wnioski i opinie we wszystkich sprawach szkoły lub placówki, w szczególności dotyczących realizacji podstawowych praw uczniów (...).
USTAWA z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty [fragmenty].
Odwołując się do treści cytowanej ustawy, wyjaśnij znaczenie podanego poniżej twierdzenia.
KAŻDY Z UCZNIÓW MOŻE MIEĆ WPŁYW NA ROZWIĄZYWANIE KONFLIKTÓW W SWOJEJ SZKOLE.
Kompromis to:
- porozumienie osiągnięte w wyniku wzajemnych ustępstw.
- rokowanie prowadzone przez strony konfliktu.
- rozwiązanie narzucone przez arbitra w sporze.
- różnica postaw, której nie daje się usunąć.