Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony
R2y4huy1aHKce

Młody człowiek świadomym odbiorcą mediów

Operator kamery
pixabay, Operator kamery, licencja: CC 0
Tekst 1
Tekst 1

Hollande [prezydent Francji] chciał wymienić rząd już w grudniu, ale premier Jean‑Marc Ayrault, pozbawiony wszelkiej inicjatywy i równie nielubiany co prezydent, w ostatniej chwili uratował głowę, proponując reformę podatków. Teraz już nic nie mogło go ocalić. Hollande od dawna znajduje się na równi pochyłej: notowania ciągle spadają, podobnie jak co miesiąc zmniejsza się liczba Francuzów, którzy mają jakąś pracę. Gospodarka od dwóch lat stoi w miejscu.

Tekst 1

Tekst 2
Tekst 2

To historia zjazdu gnieźnieńskiego jako gry politycznej między kancelariami Ottona III i Bolesława Chrobrego – mówiła Elżbieta Cherezińska o swojej „Grze w kości”.
Pisarka opowiadała, że inspiracją do stworzenia cyklu książek o dynastii Piastów była wizyta prezydenta USA w Polsce. – Cała Polska stanęła. Zajmowano się głównie zabezpieczaniem terenu, by ów wielki prezydent mógł u nas bezpiecznie wylądować. Któregoś wieczoru zaczęłam się zastanawiać, jak to było w roku 1000, kiedy Otton III przyjechał do Gniezna. Czy wtedy też Polska stanęła? – wspominała.

Tekst 2

Tekst 3
Tekst 3

W czwartek Andrzej Duda został zaprzysiężony na urząd prezydenta RP. W dniu swojej inauguracji wygłosił trzy ważne przemówienia - w Sejmie, na placu Piłsudskiego oraz przed Pałacem Prezydenckim. Oto najważniejsze punkty jego przemówień.

(...) Polska chce wzmocnienia gwarancji od NATO
Podczas swojego wystąpienia w Sejmie Andrzej Duda podkreślał, że Polska potrzebuje większych gwarancji ze strony NATO. Jak dodał, potrzebuje tego nie tylko nasz kraj, ale też cała Europa Środkowo‑Wschodnia.

Tekst 3

Ćwiczenie 1

Po przeczytaniu przytoczonych tekstów publicystycznych wykonajcie zadanie, pracując w parach.

  • Wskażcie w tekstach informacje/fakty oraz oceny i komentarze.

  • Zastanówcie się, czemu służą oceny i komentarze zamieszczane w tekstach publicystycznych.

t6xBjiyGxf_0000000Q

Młody człowiek świadomym odbiorcą mediów

R1PfTqmcGHSaW1
Reżyserka telewizji w Kanadzie
Nayu Kim, Reżyserka telewizji w Kanadzie, licencja: CC BY 2.0
Co potrafię?
  • wskazać różnorodne potrzeby człowieka;

  • przedstawić podstawowe wolności i prawa człowieka;

  • wymienić wartości i zasady państwa demokratycznego.

Nauczysz się
  • przedstawiać różne środki masowej komunikacji;

  • charakteryzować metody oddziaływania mediów na społeczeństwo;

  • odróżniać informacje od komentarzy i ocen w materiałach publicystycznych.

t6xBjiyGxf_0000001G

Pojęcie i rodzaje mediów

Informacje o przeszłych i teraźniejszych wydarzeniach są naturalnym elementem świadomości każdego człowieka. Łączą nas z otoczeniem, umożliwiają poznanie i zrozumienie rzeczywistości, innych ludzi oraz siebie samego. Wytwarzanie, przekształcanie i przekazywanie informacji między ludźmi, grupami społecznymi i organizacjami nazywamy komunikacją społeczną. W procesie tym budowana jest wiedza, kształtowane są wartości i wzory zachowań oraz wyrażane emocje. Jednym z podstawowych instrumentów komunikacji społecznej są media masowe (mass media, środki masowego przekazu, środki masowej komunikacji).

Ćwiczenie 2

Wykonajcie zadanie, pracując w kilkuosobowych grupach.

  • Wypiszcie środki masowej komunikacji, z których korzystacie.

  • Czy wiecie, z których, podanych przez was, środków masowej komunikacji nie korzystali wasi dziadkowie, będąc w waszym wieku? Sprawdźcie, ile czasu potrzebujecie na zdobycie tych informacji.

t6xBjiyGxf_0000001U

Rozwój technik przekazywania informacji

R1IOsesgnHuv5
Czcionka drukarska
Willi Heidelbach, Czcionka drukarska, licencja: CC BY-SA 3.0

Wynalezienie ruchomej czcionki drukarskiej przez Jana Gutenberga przyczyniło się do upowszechnienia książek i przyspieszenia procesu przekazywania informacji. Druk umożliwił rozwój prasy.

R2DshYd0QKtV9
Thomas Edison z radiem
Google Cultural Institute, Thomas Edison z radiem, Olej na płótnie, National Portrait Gallery, licencja: CC 0

Już w drugiej połowie XIX wieku Thomas Edison skonstruował urządzenie do zapisywania i odtwarzania dźwięku. W 1901 r. urządzenie zwane telegrafem bez drutu umożliwiło przesłanie sygnału radiowego przez Atlantyk. W latach 30. XX wieku radio miało już masowych odbiorców w Stanach Zjednoczonych i Europie.

R1BjjZPlg7CjT
Jeden z pierwszych masowo produkowany telewizorów, sprzedawany w 1946 i 1947 roku.
Fletcher6, Jeden z pierwszych masowo produkowany telewizorów, sprzedawany w 1946 i 1947 roku., licencja: CC BY-SA 3.0

Jeszcze przed wybuchem II wojny światowej w Stanach Zjednoczonych rozpoczęła pracę pierwsza stacja telewizyjna. W Polsce po raz pierwszy program telewizyjny wyemitowano w 1952 r. Współcześnie telewizja satelitarna umożliwia przekazywanie informacji do każdego miejsca na ziemi.

RdxahIbZFvgiv
Przeglądarka internetowa
Kulandru mor, Przeglądarka internetowa, licencja: CC 0

W 1969 r. amerykańska agencja rządowa ARPA stworzyła sieć komputerową ARPANet. Już w 1970 r. wysłano pierwszą pocztę elektroniczną między niezależnymi komputerami. Dwa lata później powstał symbol poczty elektronicznej @.

Ćwiczenie 3

Wykonajcie zadania, pracując w kilkuosobowych grupach.

  • Przypomnijcie sobie piramidę potrzeb człowieka opracowaną przez Abrahama Maslowa. Zastanówcie się, w jakim zakresie media masowe ułatwiają, a w jakim utrudniają zaspokajanie przedstawionych potrzeb. Odwołajcie się do przykładów z waszego życia.

  • Zastanówcie się, w jakim stopniu współczesne mass media kreują zachowania społeczne i potrzeby człowieka. Odwołajcie się do przykładów z waszego życia.

  • Zastanówcie się, co byście stracili, a co zyskali, gdyby przyszło wam żyć w społeczeństwie pozbawionym dostępu do środków masowego przekazu.

Jeśli chcesz wiedzieć więcej

RDj77RJ2n2erl
film pt Dawne oblicza komunikacji
t6xBjiyGxf_00000038

Funkcje mediów

W XX wieku systematycznie zwiększało się oddziaływanie mediów na społeczeństwo, elity polityczne, państwo. Współczesne media nie tylko kształtują opinię publiczną, ale w znaczący sposób wpływają na decyzje podejmowane przez władze. Siła środków masowej komunikacji stała się tak duża, że zaczęto je określać czwartą władzą.

Opinia publiczna
Definicja: Opinia publiczna

Poglądy obywateli dotyczące kwestii politycznych i społecznych, wyrażane w formie ocen i sądów.

Czwarta władza

Media odgrywają istotną rolę w kampaniach wyborczych. Są narzędziem kreowania wizerunku polityków i upowszechniania programów wyborczych.

  • W 2008 i 2012 r. wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych wygrał Barack Obama. Ogromną rolę w obu kampaniach wyborczych odgrywał internet. W mediach społecznościowych (Twitter, Facebook, YouTube) wyraźnie przeważała aktywność zwolenników Baracka Obamy.

Media pełnią też funkcję kontrolującą, przyczyniają się do ujawnienia patologicznych działań władzy, np. korupcji czy nepotyzmu. W rezultacie mogą doprowadzić do dyskredytacji polityka, upadku rządu, rozwiązania parlamentu czy wcześniejszych wyborów.

  • Afera Watergate
    O sile mediów przekonał się Richard Nixon, prezydent Stanów Zjednoczonych w latach 1972–1974. Dziennikarze gazety „Washington Post” opublikowali informacje o nielegalnych działaniach współpracowników prezydenta. Kampania informacyjna w mediach przyczyniła się do powołania senackiej komisji mającej wyjaśnić sprawę. Zebrane dowody pozwoliły przygotować wniosek dotyczący rozpoczęcia procedury odwołania urzędującego prezydenta. Pod wpływem tych wydarzeń Nixon zdecydował się zrezygnować z prezydentury.

Media potrafią zmobilizować ludzi do podjęcia masowych protestów przeciwko działaniom elit politycznych. Przez kształtowanie opinii publicznej media mogą przyczynić się do powstania, wzrostu, osłabienia bądź rozwiązania konfliktów politycznych i społecznych.

  • Internet odegrał ważną rolę w krajach arabskich podczas buntów społecznych, zwanych Arabską Wiosną. Rewolucja rozpoczęła się w Tunezji w 2010 r. Młodzi demonstranci wykorzystali portale społecznościowe, takie jak Facebook czy Twitter, do zwoływania antyreżimowych protestów.

t6xBjiyGxf_0000003V

Praktyczne funkcjonowanie mediów

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.

WOLNOŚCI I PRAWA OSOBISTE

Art. 54.1. Każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji.

t6xBjiyGxf_00000_BIB_004Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r..
Polecenie 1

Przygotujcie konferencję prasową, w której wezmą udział członkowie rady samorządu uczniowskiego. Każdy z was wystąpi w roli reportera gazetki szkolnej.

Zastanów się,

  • jakie działania samorządu uczniowskiego były najistotniejsze dla waszej społeczności szkolnej;

  • jakie ważne dla społeczności szkolnej kwestie nie zostały podjęte/rozwiązane przez samorząd uczniowski.

Wybierz jeden problem (zagadnienie) i przygotuj co najmniej dwa pytania, które skierujesz do członków rady samorządu uczniowskiego, służące jego wyjaśnieniu.

Polecenie 2

Przeprowadźcie w klasie spotkanie z członkami rady samorządu uczniowskiego.

Pamiętajcie, by

  • poinformować zaproszonych gości o celu waszych działań i formie spotkania;

  • wyznaczyć osobę, która poprowadzi spotkanie.

Przygotuj notatkę do gazetki szkolnej informującą o przebiegu spotkania.
Notatka nie powinna zawierać więcej niż 60 słów. Przestrzegaj następujących zasad:

  • Przekazuj informacje zgodnie z prawdą, bez zniekształceń.

  • Bądź obiektywny. Przedstawiaj różne punkty widzenia.

  • Pamiętaj, że masz prawo do prezentowania własnych ocen, komentarzy i poglądów, ale wyraźnie oddzielaj je od podawanych faktów.

  • Bądź niezależny, nie poddawaj się naciskom i wpływom.

  • Szanuj swoich odbiorców i tych, o których piszesz.

Pamiętaj, to ty odpowiadasz za treść i formę przekazu!

t6xBjiyGxf_0000004Z

Media współczesne

Współczesny człowiek korzysta z różnego rodzaju mediów, posługujących się innym językiem komunikacji (tekst, dźwięk, obraz). Każde medium spełnia inne oczekiwania.

Polecenie 3

Zastanów się, w jakim celu korzystasz z:

  • czasopism,

  • radia,

  • telewizji,

  • internetu.

Zastanów się, które z podanych mediów umożliwiają ci aktywny udział w tworzeniu i odbiorze informacji. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do własnych doświadczeń.

Przygotuj plakat promujący wśród rówieśników twoją ulubioną stację, portal lub czasopismo.

RAbRMRn3RY7aO11
Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0

Skuteczność oddziaływań mediów wiąże się z umiejętnym stosowaniem metod perswazji i manipulacji. Pamiętaj, że komunikaty tworzone z intencją oddziaływania na innych ludzi wykorzystują bodźce emocjonalne zarówno pozytywne, jak i negatywne. Bodźce pozytywne związane są z cenionymi przez ludzi wartościami, takimi jak: przyjaźń, patriotyzm, niepodległość, wolność, sprawiedliwość, godność, dobro, solidarność, wiara, moralność.

Bodźce negatywne wiążą się przede wszystkim z poczuciem niepewności jutra, zagrożeniem dostępu do cenionych dóbr, lękiem i strachem przed konsekwencjami własnej aktywności i działań innych, obawą przed przemocą, ubóstwem.

Polecenie 4

Wykonajcie zadanie, pracując w kilkuosobowych grupach.

  • Przypomnijcie sobie analizowane plakaty polityczne i odszukajcie zastosowane w nich pozytywne i negatywne komunikaty.

  • Zastanówcie się, co to znaczy być świadomym odbiorcą mediów.

  • Zaproponujcie listę pytań, które pomogą wam określić wartość i wiarygodność informacji dostępnych w mediach.

t6xBjiyGxf_00000062

Podsumowanie

Współczesne media masowe realizują wiele ważnych dla państwa i społeczeństwa zadań. Kształtują świadomość i zachowania ludzi, rozpowszechniają informacje o różnorakich zjawiskach i procesach, formułują ich oceny, nakłaniają ludzi do odpowiedniego postępowania. Media nie tylko opisują i kontrolują, ale również kształtują współczesne zjawiska polityczne, dlatego przez wielu określane są mianem czwartej władzy. Media wywierają ogromny i nie zawsze pozytywny wpływ na nasze zachowania czy postrzeganie rzeczywistości. Tylko świadomy odbiorca mediów potrafi oprzeć się manipulacji i nie zagubić w gąszczu informacji. Aby stać się świadomym odbiorcą mediów, należy mieć podstawową wiedzę na temat stosowanych przez nie form komunikacji, umieć wybrać wiarygodne i wartościowe przekazy, krytycznie podchodzić do zawartych w nich treści.

Polecenie 5

Podzielcie się na grupy dwuosobowe. Każdy w was ma za zadanie poszukać informacji na temat określony przez drugą osobę z pary. Czy uzyskane informacje różnią się w zależności od medium w którym są zawarte?

Ćwiczenie 4
Ri28qP9wzllOm1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 5
R9eIMo7WHgXDz1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.