Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony
RIkl4VXt9ISzF11
79 Okładka Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0
1
Ćwiczenie 1
R2io8ieYUrtm61
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
RSMuIZmgz5OZJ11
licencja: CC 0
Ćwiczenie 2

Gdzie w podanych zdaniach jest granica między zdaniami składowymi? Skąd to wiesz? Co pomaga ci to rozpoznać? Swoje obserwacje zapisz tutaj lub w zeszycie.

Modli się pod figurą, a diabła ma za skórą.

Nie taki diabeł straszny, jak go malują.

Gdzie diabeł nie może, tam babę pośle.

Czart anioła uda, ale anioł czarta nie potrafi.

Kto słowika zabija, zasmuci aniołów.

uzupełnij treść
Rfxyc5vUzizGN11
licencja: CC 0
1
Ćwiczenie 3
RFRqB1XTFbbiS1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4

Przepisz zdania z poprzedniego ćwiczenia do zeszytu i podkreśl w nich zdania podrzędne.

Ćwiczenie 5

Narysuj w zeszycie wykresy podanych zdań podrzędnie złożonych.

  1. Powiedziały jaskółki, że niedobre są spółki.

  2. Jeśli wejdziesz między wrony, musisz krakać jak i one.

  3. Gdzie kura gdacze, tam kogut milczy.

  4. Gęś zazdrości, gdy orzeł buja.

JPOL_E3_E4_Dodatkowyopiszasobow
Dla zainteresowanych

Zdania składowe mogą być wobec siebie w stosunku współrzędności, gdy nie określają się wzajemnie, np.
Świeci słońce i pada deszcz.
Takie zdania nazywamy złożonymi współrzędnie.

Wyróżnia się cztery typy zdań współrzędnie złożonych:

  • łączne – połączone spójnikami: i, oraz, a, ani, ni, albo bezspójnikowo;
    Śmiał się i płakał.

  • przeciwstawne – połączone spójnikami: a, ale, lecz, jednak, zaś;
    Zjadłem obiad, ale nie jestem głodny.

  • wynikowe – połączone spójnikami: więc, toteż, dlatego.
    Trenowałem, więc wygrałem.

  • rozłączne – połączone spójnikami: albo, lub, czy, bądź;
    Czytasz czy oglądasz?

Przecinkami oddzielamy zdania składowe w zdaniach współrzędnie złożonych przeciwstawnych, wynikowych i łącznych połączonych bezspójnikowo.

Ćwiczenie 6

Przyjrzyj się wykresom zdań współrzędnych. Wykres oznaczony literą A przedstawia schemat zdania złożonego współrzędnie łącznie, B – przeciwstawnie, C – wynikowo, D – rozłącznie.
Ułóż po jednym zdaniu do każdego schematu. Swoje wypowiedzenia zapisz tutaj lub w zeszycie.

RIlYRUmMl72bS11
Źródło: a. nn., licencja: CC BY 3.0.
uzupełnij treść
Ćwiczenie 7

W podanych zdaniach złożonych współrzędnie znajdź orzeczenia, oddziel zdania składowe i narysuj wykres tutaj lub w zeszycie.

  1. Nie wiedziałem nic o chorobie Holmesa i przeraziła mnie ta wiadomość.

  2. Jest zawsze śmiertelna i niesłychanie zaraźliwa, więc jedno dotknięcie wystarczy.

  3. Holendrzy znają się na tym lepiej od nas, ale dotychczas nie wprowadzili środków zaradczych.

  4. Położył się w środę po południu i od tego czasu nie ruszał się z łóżka.

  5. Mogłem zarazić się przez dotyk, więc Holmes żądał ode mnie natychmiastowego oddalenia się.

  6. Podszedłem do łóżka detektywa, lecz cofnąłem się natychmiast przed jego groźnym spojrzeniem.

R14Aav95FnNjf1
zadanie interaktywne
JPOL_E3_E4_Dodatkowyopiszasobow
Ciekawostka

Artur Conan Doylej0000008P4B6v21_000tp001Artur Conan Doyle stworzył postać genialnego detektywa, któremu towarzyszy doktor Watsonj0000008P4B6v21_000tp002Watson, w powieści „Studium w szkarłacie”. Sherlock Holmesj0000008P4B6v21_000tp003Sherlock Holmes posługiwał się metodą dedukcjij0000008P4B6v21_000tp004dedukcji do rozwiązywania zagadek kryminalnych.
Kiedy autor uśmiercił swego bohatera w opowiadaniu „Ostatnia zagadka”, brytyjscy czytelnicy nosili czarne przepaski na znak żałoby i protestowali tak gorliwie, że sir Artur Conan Doyle po kilku latach cudownie ocalił Sherlocka (opowiadanie „Pusty dom”).

RRviis1JOuG1K11
licencja: CC 0
Ćwiczenie 8

Przepisz podane zdania do zeszytu. Podkreśl orzeczenia, oddziel zdania składowe i narysuj wykresy.

  1. Nemeczek stał przed nimi z podniesioną głową i czuł się tak silny, jakby mógł pokonać całą ich armię.

  2. Feri Acz zaproponował Nemeczkowi, że przyjmie go do Czerwonoskórych, którzy będą walczyć o plac.

  3. Gereb okazał się zdrajcą, więc pomyślałem, że mu pokażę.

Ćwiczenie 9

Przepisz poniższe zdania do zeszytu. Wstaw przecinki w odpowiednie miejsca.

  1. Kupiłem ci książkę o którą prosiłeś.

  2. Gdy słucham muzyki zapominam o całym świecie.

  3. Wróciłam bo zapomniałam kluczy.

  4. Pożyczę ci pieniądze żebyś mógł kupić książkę kasetę i płytę.

  5. Ugotuję zupę albo zrobię jajecznicę.

  6. Ona cię nie widzi więc od razu się przedstaw.

Ćwiczenie 10

Tutaj lub w zeszycie sformułuj zasadę odpowiadającą na pytanie: kiedy wstawiamy przecinki w zdaniu złożonym?

uzupełnij treść
j0000008P4B6v21_000tp001
j0000008P4B6v21_000tp002
j0000008P4B6v21_000tp003
j0000008P4B6v21_000tp004