Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony
RyomTKVayXADA

O greckim teatrze, igrzyskach olimpijskich i filozofii

Starożytny teatr grecki w Epidauros
Rosino, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 2.0

Teatralna wiosna

Wiosną Ateny żyły przygotowaniami do obchodów święta ku czci boga wina – Dionizosa.

W tym czasie do miasta przybywali okoliczni mieszkańcy, żeglarze i handlarze. Przez kilka dni trwały procesje, pochody oraz konkursy śpiewu. Od V wieku p.n.e. na Akropolu odbywały się zawody teatralne. Mieszkańcy spotykali się w teatrze Dionizosa.

Budowle, w których odbywały się przedstawienia teatralne, znajdowały się w każdym greckim mieście. Wiele z nich przetrwało do dzisiaj.

W greckim teatrze

RdPUeU3LhnLKt1
zadanie interaktywne
W greckim teatrze
Contentplus.pl sp. z o.o., Sol90, tylko do użytku edukacyjnego na epodreczniki.pl

Przedstawienia grano pod gołym niebem i trwały od rana do wieczora. W spektaklach brało udział niewielu aktorów – początkowo jeden, potem dwóch, a ostatecznie trzech. Towarzyszył im kilkuosobowy chór. Oglądano dwa rodzaje sztuk: komedie i tragedie. Po obejrzeniu wszystkich przedstawień wybierano przez głosowanie najlepszą sztukę.

Na widowni panował gwar. Można było tu jeść, pić i rozmawiać. W trakcie spektaklu publiczność biła brawo lub gwizdała, wyrażając w ten sposób swoje emocje i opinię na temat oglądanej sztuki. Do teatru warto było zabrać poduszki, bo siedzenie godzinami na kamiennych ławach nie było wygodne.

Ciekawostka

Najlepiej zachował się teatr w Epidauros na Peloponezie, położony na stromym wzgórzu. Do dziś zachwyca wspaniałą akustyką, która sprawia, że widzowie z najdalszych nawet rzędów z łatwością mogą usłyszeć szepczących aktorów.

R18J3dTeIBvSw
Teatr w Epidauros w Grecji
Rosino, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 2.0
Polecenie 1

Przyjrzyj się maskom teatralnym i wskaż, której z nich używano w komediach, a której w tragediach. Uzasadnij swoją odpowiedź.

uzupełnij treść
Rrm4cixsGE5o6
Maski teatralne na rzymskiej mozaice z II wieku n.e., przechowywanej w Muzeum Kapitolińskim w Rzymie
domena publiczna
1
Ćwiczenie 1
R1JkYdTOrJ4Ix1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 2
R1YcIk5twEXvD1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
tbJYJ88TIH_0000001C

Igrzyska olimpijskie

Rg4qkEY1bEO3w1
Głowa mężczyzny w wieńcu z liści laurowych – rzymska rzeźba z II wieku p.n.e., przechowywana obecnie w Okręgowym Muzeum Sztuki w Los Angeles
domena publiczna

Z uroczystościami religijnymi związane były zawody atletyczne. Grecy wierzyli, że bogowie chętnie oglądają sportową rywalizację. Igrzyska odbywały się ku czci jednego z bogów lub bogiń. Cieszyły się popularnością i mógł w nich wziąć udział każdy Grek.

Olimpii – co cztery lata – odbywały się igrzyska ku czci Zeusa, na które przybywali sportowcy ze wszystkich greckich miast. Pierwsze igrzyska olimpijskie rozegrano w 776 roku p.n.e. Igrzyska były tak ważnym wydarzeniem, że na czas ich trwania zaprzestawano wojen, aby sportowcy i widzowie ze wszystkich zakątków Hellady mogli bezpiecznie dotrzeć do Olimpii.

W zawodach brali udział wyłącznie mężczyźni. Kobiety nie miały wstępu nawet na widownię. Przed walką sportowcy składali uroczystą przysięgę, że będą walczyć uczciwie. Zwycięzcom stawiano pomniki oraz pisano o nich wiersze.

Nagrodą za zwycięstwo był wieniec z liści laurowych oraz sława, którą okrywał się zarówno atleta, jak i jego ojczyste miasto.

Ćwiczenie 3
R11pqhq9I2q591
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

W gimnazjonie

Sport był ważnym elementem życia wszystkich Greków. Ich zdaniem ćwiczenia fizyczne pomagały w zdrowym i harmonijnym rozwoju ciała, kształtowały charakter, uczyły wytrzymałości i dyscypliny. Od dziecka chłopcy spędzali wiele czasu w gimnazjonach – specjalnych budynkach przeznaczonych do ćwiczeń fizycznych.

Polecenie 2

Opisz sytuację przedstawioną na ilustracji.

uzupełnij treść
R1BM7FZVHcWQn1
zadanie interaktywne
Tak mógł wyglądać grecki gimnazjon
Contentplus.pl sp. z o.o., Sol90, tylko do użytku edukacyjnego na epodreczniki.pl

Dyscypliny sportowe

Do najpopularniejszych dyscyplin należały wyścigi rydwanów. Odbywały się na specjalnych torach, zwanych hipodromami. Wozy były zaprzężone w dwa lub cztery konie. Na torze zazwyczaj panował tłok, rydwany na siebie wpadały i często dochodziło do wypadków.

Polecenie 3

Wskaż na ilustracji rydwan.

R18LTRVIcKx5W1
Wyścig rydwanów Wyścig rydwanów Źródło: Contentplus.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Wyścig rydwanów
Contentplus.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0
Ciekawostka

Na stadionie oglądano biegi. Publiczność głośno dopingowała sportowców. Kilka starożytnych stadionów greckich przetrwało do dzisiaj.

RQA8Q3eHi8Ipy
Stadion na wyspie Rodos
Bernard Gagnon, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0
1
Ćwiczenie 4
RJhT63VUPa5Nz1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ciekawostka

W czasie igrzysk popularne były także wyścigi konne. W jednej z konkurencji na ostatnim odcinku jeździec musiał zejść z konia i biec obok niego.

Igrzyska olimpijskie dzisiaj

Ciekawostka

Ideę igrzysk olimpijskich wskrzeszono pod koniec XIX wieku. Współczesną olimpiadę rozpoczyna ceremonia zapalenia znicza. Czy wiesz, że ogień jest zapalany w greckiej Olimpii i niesiony do miasta, w którym odbywają się zawody?

Ril3YyYtQz3eZ
Znicz olimpijski – ceremonia otwarcia igrzysk olimpijskich w Sydney w 2000 roku
domena publiczna
Ćwiczenie 5
RcQ90cP9xC8mI1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
tbJYJ88TIH_0000003C

Narodziny filozofii

R1E8FkUj1nVXB1
Szkoła Ateńska Źródło: Rafael Santi (Raffaello), Szkoła Ateńska, 1509–1511, fresk, Pałac Apostolski w Watykanie, domena publiczna.
Szkoła Ateńska
Rafael Santi (Raffaello), Szkoła Ateńska, 1509–1511, fresk, Pałac Apostolski w Watykanie, domena publiczna

Starożytni Grecy uważali, że wszystko, co ich otacza i spotyka, jest dziełem bogów. Pochodzenie świata i człowieka opisywały oraz tłumaczyły mity. Z czasem jednak pojawili się ludzie, którzy zaczęli poszukiwać nowych sposobów wyjaśniania zjawisk. Zachęcali innych do samodzielnego myślenia i dyskutowania w miejscach publicznych. Tak narodziła się filozofia. Słowo to oznacza w języku greckim „umiłowanie mądrości”. Filozofia to nauka, której celem jest poszukiwanie mądrości i prawdy. W istotny sposób wpłynęła ona na myślenie o świecie w następnych wiekach.
Najsłynniejsi greccy filozofowie to Sokrates, Platon i Arystoteles.

Sokrates

Rjoivtnq9spVu
Sokrates – podobizna przechowywana w Luwrze w Paryżu
Derek Key, Wikimedia Commons, licencja: CC BY 2.0

Mieszkał w Atenach za czasów Peryklesa. Mawiał: „Wiem, że nic nie wiem”. Rozmawiał z ludźmi na ulicach i pytał ich o rozmaite rzeczy, na przykład o to, czym jest dobro i zło albo czym jest przyjemność. Nie były to zwykłe pytania – aby znaleźć na nie odpowiedź, trzeba było się głęboko zastanowić. W ten sposób rozmowa i sposób rozumowania stały się sztuką myślenia.

Platon

RUJGaZKS5Q0e8
Platon – podobizna przechowywana w Muzeum Kapitolińskim w Rzymie
Marie-Lan Nguyen, Wikimedia Commons, licencja: CC BY 2.5

Uczeń Sokratesa, który spisał nauki swego nauczyciela. Według Platona istnieją dwa światy: świat idei i świat rzeczywisty. Świat rzeczywisty jest tylko niedoskonałym odbiciem świata idealnego.

Arystoteles

Re5Tzjwyd7VAB
Arystoteles – podobizna przechowywana w Muzeum Narodowym w Rzymie
domena publiczna

Uczeń Platona. Dzięki Arystotelesowi rozwinęła się fizyka, logika, biologia oraz astronomia. Filozof ten za środek Wszechświata uważał Ziemię, wokół której miały – według niego – krążyć Słońce i inne gwiazdy. Dziś wiemy, że wyobrażenia Arystotelesa były błędne. Dowiódł tego dopiero 2000 lat później astronom Mikołaj Kopernik.

tbJYJ88TIH_0000004R

Co zawdzięczamy starożytnym Grekom?

R1UUFJiHAHhaV1
Materiał dodatkowy: Diodoros w Warszawie Materiał dodatkowy: Diodoros w Warszawie Źródło: Ośrodek Rozwoju Edukacji, licencja: CC BY 3.0.
tbJYJ88TIH_0000004Z

Podsumowanie

1
Ćwiczenie 6
RqNR9CuHJZXmZ1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Polecenia

  1. Wyjaśnij, dlaczego sport był bardzo ważny dla Greków.

  2. Przedstaw przebieg igrzysk olimpijskich.

  3. Wytłumacz, czym zajmowali się filozofowie.

  4. Wyobraź sobie, że znalazłeś/znalazłaś się w greckim teatrze. Napisz krótki list do kolegi lub koleżanki, w którym opiszesz swoje wrażenia.