Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony
Rsdo1DDMiuIIA1
Serce, symbol miłości Źródło: pexels, Serce, symbol miłości, licencja: CC 0.
Serce, symbol miłości
pexels, Serce, symbol miłości, licencja: CC 0

Miłość to pojęcie trudne do zdefiniowania i wieloznaczne. Odnosi się zarówno do uczuć, stanów emocjonalnych, relacji międzyludzkich, jak i postaw. Stanowi ważny aspekt badań psychologicznych.
Jakie stany towarzyszą zwykle zakochaniu? Czy prawdziwa miłość daje poczucie szczęścia?

Już wiesz

Jakich określeń można użyć do opisu przyjaźni, a jakich do opisu miłości? Korzystając ze słownika języka polskiego, podaj odpowiednie przymiotniki.

j00000004PB3v28_0000000E
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

O miłości i przyjaźni w poezji Adama Mickiewicza

Posłuchaj utworu Niepewność wykonywanego przez Marka Grechutę (muz. Jan Kanty Pawluśkiewicz, sł. Adam Mickiewicz).

NiepewnośćAdam Mickiewicz
Adam Mickiewicz Niepewność

Gdy cię nie widzę, nie wzdycham, nie płaczę,
Nie tracę zmysłów, kiedy cię zobaczę;
Jednakże gdy cię długo nie oglądam,
Czegoś mi braknie, kogoś widzieć żądam;
I tęskniąc, sobie zadaję pytanie:
Czy to jest przyjaźń? czy to jest kochanie?
Gdy z oczu znikniesz, nie mogę ni razu
W myśli twojego odnowić obrazu.
Jednakże nieraz czuję mimo chęci,
Że on jest zawsze blisko mej pamięci.
I znowu sobie powtarzam pytanie:
Czy to jest przyjaźń? czy to jest kochanie?
Cierpiałem nieraz, nie myślałem wcale,
Abym przed tobą szedł wylewać żale;
Idąc bez celu, nie pilnując drogi,
Sam nie pojmuję, jak w twe zajdę progi;
I wchodząc, sobie zadaję pytanie;
Co tu mię wiodło? przyjaźń czy kochanie?
Dla twego zdrowia życia bym nie skąpił,
Po twą spokojność do piekieł bym zstąpił;
Choć śmiałej żądzy nie ma w sercu mojem,
Bym był dla ciebie zdrowiem i pokojem.
I znowu sobie powtarzam pytanie:
Czy to jest przyjaźń? czy to jest kochanie?
Kiedy położysz rękę na me dłonie,
Luba mię jakaś spokojność owionie,
Zda się, że lekkim snem zakończę życie;
Lecz mnie przebudza żywsze serca bicie,
Które mi głośno zadaje pytanie:
Czy to jest przyjaźń? czyli też kochanie?
Kiedym dla ciebie tę piosenkę składał,
Wieszczy duch mymi ustami nie władał;
Pełen zdziwienia, sam się nie postrzegłem,
Skąd wziąłem myśli, jak na rymy wbiegłem;
I zapisałem na końcu pytanie:
Co mię natchnęło? przyjaźń czy kochanie?

j00000004PB3v28_00000_BIB_001Adam Mickiewicz, Niepewność, [w:] tegoż, Wybór poezyj, t. 2, oprac. Czesław Zgorzelski, Warszawa 1997, s. 31–32.

Po przeczytaniu wiersza Niepewność Adama Mickiewicza odpowiedz na pytania i wykonaj polecenia.

Ćwiczenie 1.1

Wskaż powtórzone w każdej strofie pytanie i wyjaśnij, jaki jest stan ducha postaci mówiącej.

Ćwiczenie 1.2

Wyszukaj w utworze cytaty wyrażające rozterki postaci mówiącej. Które z nich świadczą o tym, że kocha kobietę, a które temu przeczą? Wpisz cytaty w odpowiednią kolumnę.

uzupełnij treść
Ćwiczenie 2

Wyjaśnij tytuł wiersza.

Ćwiczenie 3

Jakie sytuacje życiowe wywołują u człowieka stan niepewności i jakie to rodzi emocje? Odpowiedz, odwołując się do własnych doświadczeń i obserwacji.

R15EYJRm8R1221
zadanie interaktywne
Ćwiczenie 4

Jakich informacji na temat postaci mówiącej dostarcza ostatnia strofa?

Ćwiczenie 5

Napisz tekst, w którym przekonasz innych, że podmiot mówiący kocha kobietę, lub tekst zawierający argumenty przemawiające za tym, że mężczyzna darzy ją tylko przyjaźnią.

j00000004PB3v28_00000018
JPOL_E3_E4_Konteksty

O miłości w wierszach Adama Asnyka

Ja Ciebie kochamAdam Asnyk
Adam Asnyk Ja Ciebie kocham

Ja ciebie kocham! Ach te słowa
Tak dziwnie w moim sercu brzmią.
Miałażby wrócić wiosna nowa?
I zbudzić kwiaty co w nim śpią?
Miałbym w miłości cud uwierzyć,
Jak Łazarz z grobu mego wstać?
Młodzieńczy, dawny kształt odświeżyć,
Z rąk twoich nowe życie brać?
Ja ciebie kocham? Czyż być może?
Czyż mnie nie zwodzi złudzeń moc?
Ach nie! bo jasną widzę zorzę
I pierzchającą widzę noc!
I wszystko we mnie inne, świeże,
Zwątpienia w sercu stopniał lód,
I znowu pragnę – kocham – wierzę –
Wierzę w miłości wieczny cud!
Ja ciebie kocham! Świat się zmienia,
Zakwita szczęściem od tych słów,
I tak jak w pierwszych dniach stworzenia
Przybiera ślubną szatę znów!
A dusza skrzydła znów dostaje,
Już jej nie ściga ziemski żal –
I w elizejskie leci gaje –
I tonie pośród światła fal!

j00000004PB3v28_00000_BIB_002Adam Asnyk, Ja Ciebie kocham, [w:] tegoż, Poezje, oprac. Stefan Lichański, Warszawa 1974, s. 74.

Po przeczytaniu wiersza Asnyka Ja Ciebie kocham wykonaj polecenia.

Ćwiczenie 6.1

Określ, kim jest postać mówiąca.

Ćwiczenie 6.2

Wskaż cechy łączące ten utwór z wierszem Mickiewicza Niepewność.

Ćwiczenie 6.3

Wyszukaj w utworze Asnyka liczne cytaty odnoszące się do stanu emocjonalnego postaci mówiącej. Nazwij uczucia, o których mowa w wierszu.

Ćwiczenie 6.4

Wyjaśnij, jaką funkcję pełnią w utworze zdania pytające i zdania wykrzyknikowe.

Ćwiczenie 6.5

Przeczytaj fragmenty wiersza nawiązujące do mitologii i Biblii. Wyjaśnij, dlaczego autor utworu do nich nawiązuje.

Miłość jak słońceAdam Asnyk
Adam Asnyk Miłość jak słońce

Miłość jak słońce: ogrzewa świat cały
I swoim blaskiem ożywia różanym,
W głębiach przepaści, w rozpadlinach skały
Dozwala kwiatom rozkwitnąć wiośnianym
I wyprowadza z martwych głazów łona
Coraz to nowe na przyszłość nasiona.
Miłość jak słońce: barwy uroczemi
Wszystko dokoła cudownie powleka;
Żywe piękności wydobywa z ziemi,
Z serca natury i z serca człowieka
I szary, mglisty widnokrąg istnienia
W przędzę z purpury i złota zamienia.
Miłość jak słońce: wywołuje burze,
Które grom niosą w ciemnościach spowity,
I tęczę pieśni wiesza na łez chmurze,
Gdy rozpłakana wzlatuje w błękity,
I znów z obłoków wyziera pogodnie,
Gdy burza we łzach zgasi swe pochodnie,
Miłość jak słońce: choć zajdzie w pomroce,
Jeszcze z blaskami srebrnego miesiąca
Powraca smutne rozpromieniać noce
I przez ciemność przedziera się drżąca,
Pełna tęsknoty cichej i żałoby,
By wieńczyć śpiące ruiny i groby.

j00000004PB3v28_00000_BIB_003Adam Asnyk, Miłość jak słońce, [w:] tegoż, Poezje, oprac. Stefan Lichański, Warszawa 1974, s. 393.

Po przeczytaniu wiersza Adama Asnyka wykonaj polecenia i odpowiedz na pytania.

Ćwiczenie 7.1

Wyjaśnij, jaką funkcję pełni porównanie rozpoczynające każdą strofę.

Ćwiczenie 8

Jaki efekt uzyskał poeta, wykorzystując do opisu miłości elementy natury? Swoją odpowiedź poprzyj cytatami.

Ćwiczenie 9

Zgromadźcie słownictwo, które kojarzy się wam ze słońcem. Jakie nacechowanie emocjonalne, dodatnie czy ujemne, ma to słownictwo? Wyjaśnij, dlaczego autor wykorzystał w wierszu motyw słońca.

Ćwiczenie 10

Jakie barwy dominują w utworze? Wypisz ich nazwy i powiedz, jaki tworzą nastrój.

uzupełnij treść
Ćwiczenie 11

Zastanów się i odpowiedz na pytanie, czy barwy mogą zawierać pierwiastek emocjonalny. Podaj, z czym najczęściej kojarzą się barwy występujące w liryku.

j00000004PB3v28_0000002G
JPOL_E3_E4_Konteksty

Uczucia pokazane za pomocą obrazów

Wyszukaj w dowolnym źródle i obejrzyj film pt. Duma i uprzedzenie w reżyserii Joe'go Wrightaj00000004PB3v28_000tp001Joe'go Wrighta. Następnie odpowiedz na pytania.

Ćwiczenie 12.1

W jaki sposób pan Darcyj00000004PB3v28_000tp002Darcy wyraża swoje uczucia?

Ćwiczenie 12.2

W którym momencie bohater filmu popełnia błąd?

Ćwiczenie 12.3

Dlaczego został odtrącony przez Elizabeth Bennetj00000004PB3v28_000tp003Elizabeth Bennet?

O dziele

Film, który obejrzeliście, jest adaptacją słynnej powieści angielskiej pisarki Jane Austenj00000004PB3v28_000tp004Jane Austen Duma i uprzedzenie (wyd. 1813). Powieść ma charakter romansu społeczno‑obyczajowego.

Rozważna i romantyczne (fragment recenzji filmu pt. Duma i uprzedzenie)Dominik Kubacki
Dominik Kubacki Rozważna i romantyczne (fragment recenzji filmu pt. Duma i uprzedzenie)

Bohaterką tej rozgrywającej się w XVIII‑wiecznych realiach historii jest Elizabeth Bennet – inteligentna młoda kobieta, która wraz ze swoimi czterema siostrami pada ofiarą zabiegów matki starającej się znaleźć dla swoich córek jak najlepszych kawalerów. Janej00000004PB3v28_000tp005Jane, Lydij00000004PB3v28_000tp006Lydi, Maryj00000004PB3v28_000tp007MaryKittyj00000004PB3v28_000tp008Kitty uważają, że małżeństwo będzie spełnieniem ich marzeń, jednak Elizabeth pragnie od życia czegoś więcej. Kiedy w sąsiedztwie Bennetów zamieszkuje przystojny kawaler, pan Bingleyj00000004PB3v28_000tp009Bingley, w rezydencji głównych bohaterów zaczyna wrzeć. Matka sióstr jest przekonana, że w towarzystwie przyjaciół Bingleya znajdą się kandydaci na mężów jej córek. Wśród nich jest między innymi sprawiający na pierwszy rzut oka nieprzyjemne wrażenie pan Darcy, któremu w oko wpada Elizabeth...

Rozważna i romantyczne (fragment recenzji filmu pt. Duma i uprzedzenie)

j00000004PB3v28_000tp005
j00000004PB3v28_000tp006
j00000004PB3v28_000tp007
j00000004PB3v28_000tp004
j00000004PB3v28_000tp008
j00000004PB3v28_000tp009
j00000004PB3v28_000tp001
j00000004PB3v28_000tp003
j00000004PB3v28_000tp002
j00000004PB3v28_0000003S
JPOL_E3_E4_Preteksty

Miłość w ujęciu frazeologicznym

Dwa oblicza miłości. Porównanie językowych obrazów miłości tkwiących w etymologii i frazeologiiMariola Jakubowicz
Mariola Jakubowicz Dwa oblicza miłości. Porównanie językowych obrazów miłości tkwiących w etymologii i frazeologii

[...] Ujęcie frazeologicznej00000004PB3v28_000tp00Afrazeologiczne:

  • byt materialny (miłość wypełnia, przepełnia kogoś, miłość napływa);

  • byt osobowy (miłość przychodzi, miłość rodzi się, miłość umiera);

  • siła zewnętrzna (miłość opanowuje, oślepia);

  • siła, właściwość wewnętrzna (chory z miłości, ślepa miłość, gorzeć z miłości, zapałać miłością) albo siła nieokreślona (miłość wybucha, miłość tli się, miłość gaśnie);

  • walka, działanie, czyn (zdobyć miłość, podboje miłosne, budzić miłość, wzniecać miłość, pozyskać miłość, żywić miłość do kogoś);

  • więź, zespolenie (miłość łączy, związek miłosny);

  • dar, dobro, wartość (darzyć kogoś miłością, zaskarbić sobie miłość, pragnąć miłości).

j00000004PB3v28_00000_BIB_005Mariola Jakubowicz, Dwa oblicza miłości. Porównanie językowych obrazów miłości tkwiących w etymologii i frazeologii, [w:] , Język a Kultura, t. 14, Wrocław 2000, s. 233–244.
Ćwiczenie 13

Ułóż 10 zdań z podanymi w tekście Marioli Jakubowicz związkami frazeologicznymi.

j00000004PB3v28_000tp00A
j00000004PB3v28_0000004J
JPOL_E3_E4_Zadaniowo

Zadaniowo

Ćwiczenie 14.1

Połączyła ich wielka miłość – przedstaw historię miłości wybranej pary bohaterów literackich.

Ćwiczenie 14.2

Wybierz jeden z poniższych cytatów i napisz, jaką kryje prawdę o miłości.
a) „Na początku miłości trzeba chodzić bardzo ostrożnie, dopiero później można się puścić pędem przez pola prosto w objęcia ukochanego, kiedy ma się pewność, że nas nie wyśmieje, jeśli się potkniemy” (Jonathan Carrollj00000004PB3v28_000tp00BJonathan Carroll, Muzeum psów).

b) „Więc żeby uczucie trwało, trzeba zgodzić się na niepewność, wypłynąć na niebezpieczne wody, tam gdzie posuwa się do przodu tylko ten, kto ufa, odpoczywać, unosząc się na zmiennych falach zwątpienia, znużenia, spokoju, ale nigdy nie zbaczać z kursu” (Eric‑Emmanuel Schmittj00000004PB3v28_000tp00CEric‑Emmanuel Schmitt, Małe zbrodnie małżeńskie).

RQeuA8bJ0YZng1
zadanie interaktywne
j00000004PB3v28_000tp00B
j00000004PB3v28_000tp00C