Co nam zagraża?
Najczęściej chorujemy wiosną i jesienią. Dzieje się tak, ponieważ w tym czasie dni ciepłe przeplatają się z zimnymi. Czasem wychodzimy z domu lekko ubrani, gdyż jest ciepło, po czym wieczorem wracamy zziębnięci, ponieważ zrobiło się chłodniej.
że elementy krwi chronią twój organizm przed chorobami;
że ruch i ćwiczenia fizyczne pomagają utrzymać zdrowie i sprawność;
że dla zachowania zdrowia duże znaczenie mają odpoczynek i zdrowa żywność.
objaśniać, czym są bakterie i wirusy oraz jakie powodują choroby;
wyjaśniać, jak zapobiegać chorobom i jak je leczyć;
opisywać pozytywne i negatywne znaczenie mikroorganizmów.
1. Drobnoustroje
Co to jest choroba? Najprościej mówiąc, jest to taki stan, kiedy organizm nie jest zdrowy, czyli nie funkcjonuje prawidłowo. Przyczyn tego może być wiele, ale jedną z najczęstszych jest działanie szkodliwych drobnoustrojówdrobnoustrojów zwanych chorobotwórczymi. Nasz organizm może je zwalczyć. Jednak czasem, np. na skutek niezdrowego trybu życia, nie potrafi sobie z nimi poradzić. Wówczas chorujemy.
Czym są drobnoustroje? To bardzo różnorodne organizmy o małych rozmiarach, najczęściej zbudowane z jednej komórki. Można je zobaczyć tylko pod mikroskopem, dlatego nazywane są również mikroorganizmami. Zaliczamy do nich m.in. bakteriebakterie i wirusywirusy. Bakterie znajdują się wszędzie wokół nas: w ziemi, wodzie, a nawet w powietrzu. Często bywają pożyteczne – wiele z nich żyje w organizmach innych zwierząt (również w nas!), ułatwiając trawienie pokarmów i wytwarzając witaminy. Niektóre mogą natomiast powodować choroby, np. anginę, zwaną inaczej zapaleniem gardła. Inne, żyjące w ziemi, rozkładają martwe części roślin i zwierząt.
Innym czynnikiem chorobotwórczym są wirusy. Wiele z nich jest dla nas groźnych. Wirusy mają prostą budowę, dlatego ulegają częstym i szybkim zmianom. Ich zwalczanie jest więc bardzo trudne – czasami okazuje się, że lekarstwa skuteczne w jednym roku, w następnym już nie działają.
Do drobnoustrojów zaliczamy także niektóre grzyby. Wywołują one choroby zwane grzybicami. Najczęściej są to choroby skóry, ale część grzybów może też atakować płuca.
Wirusy nie są organizmami żywymi – znajdują się na pograniczu materii żywej i nieożywionej. Nie odżywiają się, nie oddychają – potrafią się jedynie namnażać, kiedy znajdą się wewnątrz ciała zwierzęcia lub rośliny. Do wirusów zalicza się twory wywołujące na przykład grypę, a także występujące głównie w tropikach groźne choroby (wirus ebola powodujący gorączkę krwotoczną).
Niektóre choroby mogą być wywołane przez różne drobnoustroje. Na przykład zapalenie płuc może być wynikiem zakażenia pewnym rodzajem bakterii lub wirusami. Prawidłowe rozpoznanie przyczyn choroby jest bardzo ważne, ponieważ leczenie zależy od tego, czy musimy zwalczyć bakterie czy też wirusy. Tylko choroby bakteryjne leczymy antybiotykamiantybiotykami! Wobec wirusów leki te są zupełnie nieskuteczne i prowadzą do niepotrzebnego osłabienia organizmu.
2. Choroby wieku dziecięcego
Istnieją choroby, które większość z nas przechodzi w młodym wieku, nazywamy je chorobami wieku dziecięcego. Wywoływane są najczęściej przez wirusy i mają wspólną cechę: już po jednokrotnym zachorowaniu organizm jest odporny na nie aż do końca życia! Pomimo to szczepi się dzieci na niektóre z tych chorób, ponieważ po szczepieniuszczepieniu objawy są łagodniejsze. Choroby wieku dziecięcego są uciążliwe, ale mało groźne dla ludzi w młodym wieku, gorzej jeśli przytrafią się dorosłemu.
Nazwa choroby | Objawy chorobyObjawy choroby | Uwagi |
odra | gorączka i męczący kaszel oraz wysypka w postaci zlewających się ze sobą krost | U osłabionych i niedożywionych dzieci może prowadzić do powstania zapalenia płuc i zapalenia serca. |
ospa wietrzna | wysypka w postaci pojedynczych, swędzących krost oraz gorączka | Występują powikłania chorobypowikłania choroby, np. zaburzenia równowagi. |
świnka | bolesna opuchlizna ślinianek oraz gorączka | Może wystąpić zapalenie opon mózgowych. |
różyczka | lekka gorączka i niewielka wysypka | Nie jest groźna dla dzieci, ale gdy wirus przedostanie się do organizmu kobiety w ciąży, mogą wystąpić powikłania u płodu. |
Szczepienia stosuje się też przeciwko chorobom takim jak grypa. Jednak skuteczność szczepień jest w tym wypadku znacznie niższa. Dzieje się tak, gdyż wirusy grypy ciągle ulegają zmianom i szczepionka skuteczna w jednym roku, w kolejnym może nie mieć żadnej wartości.
Podsumowanie
Wiele chorób jest wywoływanych przez szkodliwe drobnoustroje (np. bakterie i wirusy).
Choroby wywołane przez bakterie leczymy za pomocą antybiotyków.
Niektóre bakterie są pożyteczne dla nas i środowiska.
Choroby przechodzone w młodym wieku nazywamy chorobami wieku dziecięcego.
Zapytaj rodziców, na jakie choroby cię zaszczepiono. Wypisz ich nazwy i znajdź informacje, jakie drobnoustroje wywołują te choroby: bakterie czy wirusy.
Zobacz także
Zdrowie i chorobaZdrowie i choroba
Co zrobić, aby się nie zarazić?Co zrobić, aby się nie zarazić?
Pierwsza pomocPierwsza pomoc
Słowniczek
lek, którym leczy się infekcje wywołane przez bakterie; nieskuteczny w przypadku chorób wirusowych
najmniejszy żywy organizm jednokomórkowy; niektóre z bakterii mogą powodować choroby
mikroorganizm – organizm widoczny jedynie pod mikroskopem, najczęściej jednokomórkowy; niektóre z nich mogą być pożyteczne, a inne – chorobotwórcze
oznaki, po których można rozpoznać rodzaj choroby, np. kaszel, katar gorączka, ból itp.
choroby lub dolegliwości, które powstają na skutek innych chorób lub na przykład operacji
podanie preparatu, dzięki któremu organizm staje się niewrażliwy na daną chorobę
zbudowany z białek czynnik chorobotwórczy; wirusy nie są organizmami żywymi, ale mogą się namnażać w ciele roślin i zwierząt
Zadania
Rozwiąż krzyżówkę.
- Choroba wieku dziecięcego, może powodować zapalenie serca.
- Zapalenie gardła.
- Jednokomórkowy drobnoustrój mogący powodować choroby.
- Choroba wieku dziecięcego o łagodnym przebiegu, objawiająca się m.in. wysypką.
- Groźny wirus wywołujący gorączkę krwotoczną.
- Choroba wieku dziecięcego objawiająca się opuchlizną ślinianek.
- Bakteria o okrągłym kształcie.
- Pożyteczne bakterie mogą ułatwiać … pokarmów.
- Widoczne lub odczuwalne skutki choroby.
- Inaczej drobnoustrój.
| 1 | ||||||||||||||||
| 2 | ||||||||||||||||
| 3 | ||||||||||||||||
| 4 | ||||||||||||||||
| 5 | ||||||||||||||||
| 6 | ||||||||||||||||
| 7 | ||||||||||||||||
| 8 | ||||||||||||||||
| 9 | ||||||||||||||||
| 10 |
Zaznacz, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe.
| Prawda | Fałsz | |
| Odra to groźna choroba bakteryjna. | □ | □ |
| Dorośli nie chorują na choroby wieku dziecięcego. | □ | □ |
| Tylko choroby wywołane przez bakterie leczymy antybiotykami. | □ | □ |
| Różyczka może powodować wady płodu. | □ | □ |
| Niektóre bakterie mogą być pożyteczne. | □ | □ |
| Wirusy są organizmami żywymi. | □ | □ |
Objawem których z poniższych chorób jest wysypka?
- różyczka
- świnka
- ospa wietrzna
- angina
- odra
- zapalenie płuc
- przeziębienie
- grypa