Grajmy Panu na cytrze. Biblijne psalmy
Religijni Żydzi oddawali i nadal oddają cześć swemu Bogu Jahwe. Kiedyś przede wszystkim składali w ofierze zwierzęta oraz płody rolne. Z czasem jednak (ok. 2000 lat temu) ważniejszą niż ofiara formą kultu stała się modlitwa. O tym, że Żydzi do Boga kierowali też słowa, zaświadcza Biblia. Jeden z najważniejszych fragmentów Nowego Testamentu przedstawia Chrystusa, który uczy modlitwy Ojcze nasz. Jezus z pewnością wielokrotnie zwracał się do Boga, również recytując lub śpiewając psalmy. To właśnie one staną się teraz przedmiotem naszej refleksji.
Modlitwa to czynność, którą niejako automatycznie kojarzymy z wiarą. Można ją określić jako formę rozmowy z Bogiem, bogami, istotami nadprzyrodzonymi lub ludźmi uznanymi za świętych. Jakie odmiany tematyczne dałoby się – według ciebie – wyróżnić wśród modlitw?
Czym jest psalm?
Trzy przestrzenie Psalmów DawidowychPsalmy to pieśni śpiewane przez starożytnych Hebrajczyków na chwałę Boga, modlitwy – thilim – ułożone w różnych wiekach i przez wielu autorów. Psalm – po hebrajsku mizmor – to pieśń do wtóru instrumentu strunowego. Najstarsze pochodzą z XI, ostatnie – z V wieku przed Chrystusem. Najczęściej powstawały jako pieśni okolicznościowe i przygodne, wiązały się z określonymi wydarzeniami z życia twórcy lub z sytuacją historyczną. Autorstwo króla Dawida przyjmuje się w stosunku do 73 psalmów, 12 psalmów ułożył i skomponował muzyk Asaf, pozostałe są dziełami potomków Koracha. Jednak twórcza indywidualność Dawida tak zaciążyła nad charakterem całości, że mówimy zwykle ogólnie o Psałterzu Dawidowym. Psałterz Dawidów – tak też nazwał swoją księgę genialnych przekładów-parafrazparafraz Jan Kochanowski.
Anna Kamieńska, Trzy przestrzenie Psalmów Dawidowych, [w:] tejże, Twarze księgi, Warszawa 1990, s. 23–24.
Na podstawie fragmentu Trzech przestrzeni Psalmów Dawidowych Anny Kamieńskiej napisz definicję psalmu.
Przedstaw efekt swoich przygotowań do lekcji i podaj (wstępną) klasyfikację modlitw ze względu na ich temat.
Przeczytaj kolejny fragment tekstu autorstwa Anny Kamieńskiej.
Czym są psalmy w istocie? Psallein znaczy po grecku „opiewać”. Są modlitwami i pieśniami modlitewnymi. „Modlitwy” – Tehilim, tak po hebrajsku nazywa się Księga Psalmów. Psalm – to pieśń śpiewana do wtóru instrumentu strunowego. Są to modlitwy błagalne, dziękczynne, chwalebne, towarzyszące wstępowaniu po stopniach świątyni (pieśń stopni – szir ha maalot), towarzyszące obrzędowi koronacji czy zaślubin. Nie wszystkie ułożył król Dawid. Jego autorstwo przyjmuje się tylko w stosunku do 73 psalmów (wszystkich jest, jak wiadomo, 150). Inne przypisuje się muzykowi Asafowi i potomkom Koracha. Ale nie wolno nam zapomnieć, że powstawały one w ciągu siedmiu wieków.
Uzupełnij napisaną wcześniej przez ciebie definicję psalmu o te ważne elementy, o których jest mowa w drugim fragmencie tekstu autorstwa Anny Kamieńskiej.
Sprawdź, czy słownikowa definicja psalmu różni się od zaproponowanej przez ciebie.
(gr. psalmos – dosł. „dźwięk instrumentu strunowego” […]) – hebrajska pieśń religijna o charakterze modlitewno‑hymnicznym. Zbiór psalmów w liczbie 150 wchodzi w skład pism Starego Testamentu. Rozróżnia się wśród nich rozmaite grupy utworów: hymny pochwalne sławiące potęgę i dobroć Jahwe, pieśni dziękczynne, patriotyczne, królewskie, żałobne, pokutne, profetyczneprofetyczne, suplikacjesuplikacje i in.
W sztuce często prezentowano Dawida jako siedzącego na tronie króla grającego na instrumencie, zazwyczaj na flecie, cytrze lub harfie. Bibliści uważają natomiast, że Dawid nie grał na harfie, lecz na podobnej do niej lirze zwanej kinnor.
Psalmy były wykonywane przy akompaniamencie instrumentu. Bardzo ważną cechą psalmów jest więc meliczność, czyli śpiewność, rytmiczność, liryczność. To także wskazówka, do którego rodzaju literackiego należy zaliczać dzieła należące do tego gatunku. Trzeba jednak pamiętać, że: – podział na rodzaje literackie ma grecki rodowód, – psalmy powstawały długo przed tym, zanim ustalenia na temat tego podziału pojawiły się w dziełach o charakterze teoretycznoliterackim. Mimo wszystko nie popełnia się błędu, nazywając starotestamentowe psalmy (oraz pisane także dziś utwory o tym charakterze) poezją. Dawida uznano przecież za najwybitniejszego żydowskiego poetę i porównywano go np. z Rzymianinem Horacym.
Bóg Starego Testamentu i człowiek w PsalmachCała Biblia owiana jest duchem wielkiej poezji. Ale Psalmy to sama poezja, po prostu poezja. Najwspanialsza poezja s t a r o ż y t n o ś c i, jaka do nas dotarła. A przy tym nie żaden relikt czy pomnik dawnej kultury, nie zabytek archeologii literackiej, lecz żywa i po dziś dzień funkcjonująca poezja. Oparta jest na niej, oczywiście, cała liturgia mozaizmumozaizmu. Ale także chrześcijaństwa. […] Próbą żywotności jest też wielka liczba współczesnych nowych przekładów […]. Dziś mamy nowych przekładów kilkanaście. Najbardziej znaną ostatnią próbą jest przekład Czesław Miłosza dokonany z języka hebrajskiego, którego poeta uczył się specjalnie dla tej pracy. Ale czy można zapomnieć o przekładach Leopolda Staffa, Wojciecha Bąka, Romana Brandstaettera, Marka Skwarnickiego?
Anna Kamieńska, Bóg Starego Testamentu i człowiek w Psalmach, [w:] tejże, Twarze księgi, Warszawa 1990, s. 46.
Wyjaśnij sens nazywania Pieśni nad Pieśniami reliktem dawnej kultury.
Czemu służy wyliczenie imion i nazwisk w ostatnim zdaniu powyższego fragmentu?
Psalmy w przekładach (I)
Psalm 1,1‑6
Szczęśliwy, kto nie chodził za radą bezbożnych,
na drodze grzeszników nie postał,
w gromadzie naśmiewców nie siedział.Ale w prawie Pańskim ma upodobanie
i naukę Pańską bada w dzień i w nocy.I będzie jak drzewo zasadzone u strumieni wód,
które wydaje owoc, kiedy jest jego czas,
i którego liść nie usycha.
A cokolwiek zacznie, powiedzie się.Nie tak bezbożni, nie tak.
Ale są jak plewy, które wiatr wymiata.Przeto nie ostoją się bezbożni na sądzie
ani grzesznicy w zgromadzeniu sprawiedliwych.Albowiem poznaje Pan drogę sprawiedliwych,
a droga bezbożnych zaginie.Psalm 1,1-6, [w:] , Księga Psalmów, tłum. Czesław Miłosz, Paryż 1982, s. 55.
Tekst powyższego psalmu podzielono na sześć odcinków. Jak nazywa się pojedynczy odcinek tekstu?
............
Werset może składać się z...
- jednej linijki.
- dwóch linijek.
- trzech linijek.
- więcej niż trzech linijek.
Werset pod względem treściowym...
- jest niepodzielny.
- można podzielić na dwie części.
- można podzielić na cztery części.
Porównajcie swoje spostrzeżenia na temat wersetu z definicją.
wyodrębniony graficznie odcinek tekstu, obejmujący zazwyczaj kilka zestawionych podrzędnie lub współrzędnie zdań, składających się z reguły na dwudzielną (rzadziej trójdzielną lub inną) całość znaczeniową i rytmiczno‑intonacyjną. Podział na wersety występuje w prozie biblijnej, w utworach na nią stylizowanych, a także w KoranieKoranie. Budowa wersetów biblijnych jest zróżnicowana i odbija gatunkową oraz stylową wielorakość tekstów wchodzących w skład Pisma Świętego.
Na podstawie: Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień‑Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich, Wrocław 1988, s. 561: Werset.
Starotestamentowa księga zawierająca psalmy nazywana jest po prostu Księgą Psalmów albo Psałterzem. W okresie staropolskim, tzn. do XVII wieku, pojawiał się również tytuł Żołtarz.
Oto trzy przekłady Psalmu 8.
Po przeczytaniu trzech przekładów Psalmu 8 (Romana Brandstaettera, współczesnego przekładu katolickiego z Biblii Tysiąclecia i współczesnego przekładu protestanckiego z Biblii Warszawskiej) wykonajcie następujące ćwiczenia:
Czy budowa wersetów w Psalmie 8 potwierdza twoje wcześniejsze ustalenia na temat właściwości wersetu?
Wybierzcie w parach dwa dowolne wersety i sprawdźcie, na czym polegają różnice między nimi w poszczególnych przekładach.
Oceńcie, czy te różnice zmieniają sens wypowiedzi.
Wyciągnijcie wnioski z ustaleń dotyczących dwóch poprzednich poleceń.
Psalmy w przekładach (II)
Psałterz Dawidów Jana Kochanowskiego ukazał się w 1579 roku w Krakowie. Prace nad nim trwały kilkanaście lat. Poeta korzystał z różnych przekładów łacińskich. Za życia twórcy uznawano, że jest to jego najważniejsze dzieło. Do dziś traktowane jest jako najwybitniejszy staropolski przekład psalmów. Rok po edycji Psałterza Dawidów jeden z najsłynniejszych ówczesnych kompozytorów polskich – Mikołaj Gomółka – skomponował do niego muzykę.
Psalm 8Domine Dominus noster, guam admirabile
Wszechmocny Panie, wiekuisty Boże,
Kto się Twym sprawom wydziwować może?
Kto rozumowi, którym niezmierzony
Ten świat stworzony?Gdziekolwiek słońce miece strzały swoje,
Wszędy jest zacne święte imię Twoje,
A sławy niebo ogarnąć nie może
Twej, wieczny Boże!Niech źli, jako chcą, Ciebie mierzią sobie;
Z ust niemowlątek roście chwała Tobie
Ku więtszej hańbie i ku potępieniu
Złemu plemieniu.Twój czyn jest niebo, Twoich rąk robota
Gwiazdy jaśniejsze wybranego złota;
Ty coraz nowym światłem zdobisz wdzięczne
Koło miesięczne.A człowiek co jest, że Ty, niestworzony
Wszytkiego twórca i Pan niezmierzony,
Raczysz jiji pomnieć? Czym jest syn człowieczy
Godzien Twej pieczy?Takeś go uczcił i przyochędożyłprzyochędożył,
Żeś go z anioły telko nie położył;
Postawiłeś go panem nad zacnymi
Czyny swoimi.Dałeś w moc jego wszytki bydła polne,
Dałeś i leśne zwierzęta swowolne,
On na powietrzu ptastwem, pod wodami
Władnie rybami.Wszechmocny Panie, wiekuisty Boże,
Kto się Twym sprawom wydziwować może?
Kto rozumowi, którym niezmierzony
Ten świat stworzony?Jan Kochanowski, Psalm 8, [w:] tegoż, Psałterz Dawidów, cz. 1, fotokopia-transkrypcja, oprac. Jerzy Woronczak, Wrocław 1982, s. 11–12.
Na czym polega podstawowa różnica wersji Jana Kochanowskiego w stosunku do wcześniej podanych przekładów?
Porównaj różne tłumaczenia fragmentu psalmu mówiącego o zwierzętach, nad którymi panować ma człowiek. W której z nich – złożonej z wersów czy wersetów – zawarto więcej informacji?
Policz sylaby w poszczególnych wersach. Jaki jest układ liczbowy tych sylab?
Podaj nazwę strofy zastosowanej przez Kochanowskiego.
Dzięki zastosowaniu tego typu strofy Kochanowski połączył dwa kręgi kulturowe. Nazwij je.
przeróbka tekstu lub tłumaczenia, która rozwija lub modyfikuje treść oryginału, zachowując jednak jego podstawowy sens.
Psalm 150(1) AllelujaAlleluja. Chwalcie Boga w Jego świątyni, chwalcie Go na wyniosłym Jego nieboskłonie!
(2) Chwalcie Go za potężne Jego czyny, chwalcie Go za wielką Jego potęgę!
(3) Chwalcie Go dźwiękiem rogu, chwalcie Go na harfie i cytrze!
(4) Chwalcie Go bębnem i tańcem, chwalcie Go na strunach i flecie!
(5) Chwalcie Go na cymbałach dźwięcznych, chwalcie Go na cymbałach brzęczących:
(6) Wszystko, co żyje, niech chwali Pana! Alleluja.Psalm 150, [w:] , Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych, oprac. zespół biblistów polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich, Warszawa 1980, s. 709.
Określ temat Psalmu 150.
Nazwij dominującą zasadę konstrukcji wersetów tego psalmu.
Na czym polegają różnice między:
wersetem pierwszym a drugim?
wersetem drugim a wersetami od trzeciego do piątego?
Wyjaśnij, co oznacza fakt, że w pierwszym wersecie wymieniono i świątynię, i nieboskłon. Pomocą może być fotografia zamieszczona poniżej:
Czego można dowiedzieć się z Psalmu 150 na temat sposobów oddawania czci Bogu?
Bóg Starego Testamentu i człowiek w PsalmachNa zakończenie chciałabym powiedzieć jeszcze kilka słów o tzw. Psalmach złorzeczących. Gorszą one chrześcijan mściwością i okrucieństwem. Na Soborze Watykańskim II (1962–1965) biskupi zażądali usunięcia z brewiarzy tych Psalmów. Choć były wraz z innymi Psalmami podstawą obowiązujących codziennie modlitw księży od Soboru Trydenckiego (1968). Ale dziś narasta zrozumienie także i tych Psalmów wraz z pojmowaniem Pisma Świętego jako całości. Teolog francuski, dominikanin Yves Cognar powiada na przekór biskupom: „Odmawiam te Psalmy – przeciw głupcom”.
Anna Kamieńska, Bóg Starego Testamentu i człowiek w Psalmach, [w:] tejże, Twarze księgi, Warszawa 1990, s. 46.
Psalmy w przekładach (III)
Kolejne trzy utwory to parafrazy tego samego psalmu (130). Pierwsza wyszła spod pióra Jana Kochanowskiego. Autorem drugiej jest Mikołaj Sęp‑Szarzyński, poeta żyjący w tym samym czasie co Kochanowski, ale piszący inaczej – uznaje się go za prekursoraprekursora baroku. Ostatnia to dzieło Wespazjana Kochowskiego, autora zbioru Psalmodia polska z końca XVII stulecia.
Wybierz jedną z wersji psalmu, a następnie odpowiedz na pytania i wykonaj polecenia:
Do której kategorii tematycznej można zaliczyć ten psalm?
Omów kompozycję wybranego psalmu.
Na kim koncentruje się treść psalmu: na Bogu czy na człowieku?
Jakimi epitetami został w tym psalmie określony Bóg?
O czym świadczy taki dobór epitetów?
Scharakteryzuj obraz człowieka wyłaniający się z psalmu.
Posłuchaj współczesnej wersji Psalmu 130 w wykonaniu zespołu 2Tm 2,3. Nagrania poszukaj w internecie.
Z głębokości wołam do Ciebie:
Panie, wysłuchaj mego głosu!
Niech Twe uszy będą otwarte
Na głos mojej modlitwy!
Jeśli zachowasz pamięć o grzechach, Panie,
Któż się ocali, któż cię ocali?
Lecz Ty udzielasz przebaczenia,
Bo Ty jesteś pełen miłości.
Teksty do wyboru
Psalmy --- świat i słowoNie wszystkie przekłady oddają to tętno językowe, wewnętrzne rozżarzenie, ten wielki oddech Psalmów. […] Może nawet nie zawsze zdajemy sobie sprawę, jak trudna to rzecz przekład poetycki. […] Pomyślmy – musi być przełożony język na język. Dwa zupełnie odmienne systemy foniczne, odmienne tonacje.
Tę odmienność widać najlepiej w porównaniu języka hebrajskiego i łacińskiego.
Ha szamaim mesaprim kwod el
u maase jadaw magid ha rakija
– po łacinie
Caeli enarrant gloriam Dei
et opera manuum eius annuntiat
firmamentum.
Język na język! Ale też każdy język wyrasta z określonej kultury i ma związane z nią skojarzenia, asocjacje znaczeniowe. […]
Pod tym względem przekład poezji jest rzeczą karkołomną. A cóż dopiero, gdy tłumaczy się poezję dawną, a więc i dawną kulturę na nową. Inne pojęcia, inne skojarzenia, inna atmosfera językowa. Tłumaczy się więc epokę na epokę.
Poza tym tłumaczy się człowieka na człowieka. Tamten człowiek inaczej odczuwał, inne rzeczy uważał za piękne, inne za brzydkie. My myślimy: „sumienie”, on mówił: „nerki”. My myślimy: „siła”, on myślał: „lędźwie”. My myślimy: „gniew”, on myślał: „spuchnięty nos”, bo to właśnie znaczy po hebrajsku „gniew”.Anna Kamieńska, Psalmy – świat i słowo, [w:] tejże, Twarze księgi, Warszawa 1990, s. 69–70.
Psalm 58(1) Kierownikowi chóru. Na melodię: Nie niszcz. Dawidowy. Miktam.
(2) Wielmoże, czy rzetelnie wydajecie wyroki? Czy słusznie sądzicie synów ludzkich?
(3) Niestety, popełniacie w sercu nieprawość, wasze ręce w kraju odważają ucisk.
(4) Od łona matki występni zeszli na bezdroża, od urodzenia zbłądzili głosiciele kłamstwa.
(5) Trucizna ich podobna jest do jadu węża, do jadu głuchej żmii, co zamyka uszy,
(6) aby nie słyszeć głosu zaklinaczy, głosu czarownika, co biegle zaklina.
(7) Boże, zetrzyj im zęby w paszczy; Panie, połam zęby lwiątkom!
(8) Niech się rozejdą jak spływające wody, niech zwiędną jak trawa na drodze.
(9) Niech przeminą jak ślimak, co na drodze się rozpływa, jak płód poroniony, co nie widział słońca.
(10) Zanim ich ciernie w krzak się rozrosną, niech powiew burzy go porwie, póki jest zielony.
(11) Sprawiedliwy się cieszy, kiedy widzi karę, myje swoje nogi we krwi niegodziwca.
(12) A ludzie powiedzą: Uczciwy ma nagrodę; doprawdy, jest Bóg, co sądzi na ziemi.Psalm 58, [w:] , Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych, oprac. zespół biblistów polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich, Warszawa 1980, s. 620.
Bóg czyli Względność miłosierdziaTa historyjka jest bardzo krótka i niezawiła: zawiera tylko osnowę, pytanie i morał.
OSNOWA: Psalmista powiada o Bogu (Ps. 136, 10.15): który poraził Egipt z jego pierworodnymi; albowiem na wieki miłosierdzie jego.
I wyrzucił faraona z wojskiem jego w Morze Czerwone; albowiem na wieki miłosierdzie jego.
PYTANIE: Co myślą Egipt i Faraon o miłosierdziu Boga?
MORAŁ: Miłosierdzie i dobroczynność nie mogą być dla wszystkich. Używając tych słów, dodajmy zawsze: dla kogo. A kiedy czynimy dobroczynność narodom, pytajmy je również, co myślą na ten temat. Przykładem Egipt.Leszek Kołakowski, Bóg czyli Względność miłosierdzia, [w:] tegoż, Bajki różne. Opowieści biblijne. Rozmowy z diabłem, Warszawa 1990, s. 127.
Psalm miłosnyJestem przy tobie Koń za rzeką wzdycha
siano się sypie z sianokosów jutrzni
i sad niebiosom zamiast ptasiej żółci
podaje jabłko na porannej włóczniJestem przy tobie Kain przy Kainie
jako że Abel zabit jest i spalon
Na szyi twojej i na mojej szyi
jego popioły oprawne w medalionJestem przy tobie ostrze obok ostrza
pomiędzy nami nasz los piórko trawy
Reszta: świat niebo jak lalka najprostsza
będzie oddana starcom do zabawyTadeusz Nowak, Psalm miłosny, [w:] tegoż, Wybór wierszy, Warszawa 1996, s. 155.
PsalmO, jakże są nieszczelne granice ludzkich państw!
Ile to chmur nad nimi bezkarnie przepływa,
ile piasków pustynnych przesypuje się z kraju do kraju,
ile górskich kamyków stacza się w cudze włości
w wyzywających podskokach!Czy muszę tu wymieniać ptaka za ptakiem jak leci,
albo jak właśnie przysiada na opuszczonym szlabanie?
Niechby to nawet był wróbel – a już ma ogon ościenny,
choć dzióbek jeszcze tutejszy. W dodatku – ależ się wierci!Z nieprzeliczonych owadów poprzestanę na mrówce,
która pomiędzy lewym a prawym butem strażnika
na pytanie: skąd dokąd – nie poczuwa się do odpowiedzi.Och, zobaczyć dokładnie cały ten nieład naraz,
na wszystkich kontynentach!
Bo czy to nie ligusterliguster z przeciwnego brzegu
przemyca poprzez rzekę stutysięczny listek?
Bo kto, jeśli nie mątwa zuchwale długoramienna,
narusza świętą strefę wód terytorialnych?Czy można w ogóle mówić o jakim takim porządku,
jeżeli nawet gwiazd nie da się porozsuwać,
żeby było wiadomo, która komu świeci?I jeszcze to naganne rozpościeranie się mgły!
I pylenie się stepu na całej przestrzeni,
jak gdyby nie był wcale wpół przecięty!I rozleganie się głosów na usłużnych falach powietrza:
przywoływawczych pisków i znaczących bulgotów!Tylko co ludzkie potrafi być prawdziwie obce.
Reszta to lasy mieszane, krecia robota i wiatr.Wisława Szymborska, Psalm, [w:] tejże, Wiersze wybrane, Kraków 2001, s. 203–204.
Chwalmy PanaDzięki ci, Panie, za ten świat.
Dzięki ci, Panie, za dzikich zwierząt śpiew.
Za twoją sprawą kwitnie kwiat
i rodzi się człowiek – pisklę i lew.Grajmy Panu na harfie.
Grajmy Panu na cytrze.
Chwalmy śpiewem i tańcem
cuda te fantastyczne.Grajmy Panu w niebiosach.
Grajmy Panu w dolinach.
Z jego światłem we włosach
każdy życie zaczyna.Ty, który chronisz biedne domki ślimaków
i wielkie góry obu Ameryk.
Ty, który śledzisz tajne drogi ptaków
i krzyki nasze, jęki, szmery.
Dzięki ci, że dałeś nam czas.
Dzięki, że słuchasz i oglądasz nas.Grajmy Panu na harfie.
Grajmy Panu na cytrze.
Chwalmy śpiewem i tańcem
cuda te fantastyczne.Grajmy Panu w niebiosach.
Grajmy Panu w dolinach.
Z jego światłem we włosach
każdy życie zaczyna.Agnieszka Osiecka, Chwalmy Pana, [w:] tejże, Małgośka i inne wielkie przeboje Agnieszki Osieckiej + książka, b.m. 2007.
Po przeczytaniu tekstu Anny Kamieńskiej przedyskutujcie w klasie, na czym polega główny problem w tłumaczeniu Pisma Świętego na dany język narodowy.
Postarajcie się wymienić inne dzieła, które mogą tłumaczom przysparzać podobnych kłopotów.
Co wynika z ustaleń zawartych w punktach 9.1 i 9.2?
O jakich różnych przekładach mówi Anna Kamieńska?
Jak rozumiesz określenie: „tłumaczy się człowieka na człowieka”?
Co mówił żyjący przed wiekami Żyd, gdy miał na myśli sumienie, siłę i gniew?
Co łączy hebrajskie odpowiedniki słów wymienionych w punkcie 10.6?
Do której kategorii tematycznej można zaliczyć Psalm 58?
Podziel Psalm 58 na części, a następnie nadaj im tytuły.
Przeanalizuj wersety od drugiego do szóstego. Omów zasadę ich skonstruowania.
Które fragmenty Psalmu 58 zawierają nietypowe treści?
Postaraj się uzasadnić obecność tych fragmentów Psalmu 58 w Biblii. Pomocą może okazać się zamieszczony w bloku Teksty kulturyTeksty kultury tekst Anny Kamieńskiej.
Kultura żydowska
Psalm to pieśń wywodząca się z kręgu kultury żydowskiej. Ta kultura jest dziś w Polsce bardzo popularna. Jak sądzisz, z czego to wynika?
Zadaniowo
Przeczytaj zamieszczony w KontekstachKontekstach krótki tekst autorstwa Leszka Kołakowskiego. Napisz notatkę na temat: Czy filozof ma rację, twierdząc: „Miłosierdzie i dobroczynność nie mogą być dla wszystkich”?
Przeczytaj zamieszczony w KontekstachKontekstach Psalm miłosny napisany w drugiej połowie XX wieku przez Tadeusza Nowaka – twórcę, który nie był osobą wierzącą, ale inspirował się Biblią. Napisz interpretację wiersza Nowaka.
Przeczytaj zamieszczony w KontekstachKontekstach Psalm Wisławy Szymborskiej. Przywołując cytaty z wiersza, wyjaśnij sens takiego zatytułowania utworu.
Przeczytaj zamieszczony w KontekstachKontekstach, napisany przez Agnieszkę Osiecką utwór Chwalmy Pana. Napisz krótki tekst na temat: „Chwalmy Pana – to mógłby być 151. psalm!”. Niech inspiracją stanie się wysłuchanie tej piosenki w internecie (w wykonaniu Anny Szałapak).