Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony
RbGM1KspYVI4X1
Instrukcja_intro Źródło: Clement127, licencja: CC BY-NC-ND 2.0.
ILUSTRACJA: Instrukcja_intro
Clement127, licencja: CC BY-NC-ND 2.0

W życiu codziennym bardzo często spotykamy się z tekstami użytkowymi. Jednym z nich jest instrukcja, która spokrewniona jest z takimi gatunkami, jak wskazówka, zalecenie, polecenie. Wszystkie te formy mają w bardzo prosty i jednoznaczny sposób opisać zasady postępowania i działania w konkretnych sytuacjach. Nie zawsze instrukcje są łatwe w odbiorze – są jednak bardzo przydatne, zwłaszcza wtedy, gdy chcemy coś sprawnie wykonać lub załatwić.

j0000007VBB1v50_0000000C

Zasady redagowania instrukcji

Instrukcja to gatunek, w którym najważniejszy jest odbiorca. To także tekst użytkowy. Trzeba w nim w prostych słowach komunikować, kto i jak ma postępować, jak należy coś właściwie używać. Bardzo ważna w instrukcji jest zwięzła, ale przemyślana kompozycja. Jak więc pisać instrukcję?

1) Po pierwsze, wyróżniamy dwie odmiany:

  • instrukcja obsługi, użytkowania, np. jakiegoś przedmiotu, urządzenia;

  • instrukcja działania, czynności, np. szybkiego, doraźnego postępowania w sprawach zagrażających naszemu bezpieczeństwu („instrukcja przeciwpożarowa”), a także dłuższego działania, złożonego nawet z wieloetapowych czynności („instrukcja wypełniania dokumentu”).

2) Po drugie, ważne jest, by treść instrukcji była ułożona chronologicznie (czyli każda opisana czynność powinna poprzedzać następną). Trzeba przede wszystkim przewidzieć, jak będzie odczytywał instrukcję odbiorca i co zrobi (to warunek, który musi być spełniony nawet przy redagowaniu takich gatunków spokrewnionych z instrukcją, jak „przepis kulinarny”).

Jakich form używać?

  • Czasowników w 2. osobie trybu rozkazującego („przygotuj”, „przejdź”, „zamień”, „użyj”).

  • Zwrotów komunikujących, że coś jest ‘dozwolone – zakazane’ („uważaj”, „pamiętaj”, „nie rób czegoś”) – są one ważne w opisie urządzeń, np. elektronicznych. Ostrzegają przed niebezpieczeństwem.

  • Zwrotów, które mówią o kolejnych etapach czynności (np. „najpierw”, „następnie”, „potem”, „teraz”, „zaraz po tym”) – warto je skojarzyć ze stylistyką przepisu kulinarnego.

Przed napisaniem instrukcji należy przemyśleć jej etapy – powinny być one graficznie wyróżnione. Coraz częściej pojawiają się instrukcje, w których słowom towarzyszą obrazki, np. instrukcje sprawnej ewakuacji w środkach transportu. Każdy, kto kiedykolwiek leciał samolotem, mógł (i musiał!) przed startem wysłuchać takiej instrukcji.

Poniższa tabela przedstawia ogólny wzór instrukcji.

INSTRUKCJA

PRZED UŻYCIEM

OPIS

PRZYGOTOWANIE

OBSŁUGA

Krok 1
Krok 2
Krok 3

KONSERWACJA

ZASADY BEZPIECZEŃSTWA

j0000007VBB1v50_0000001R

Przykład instrukcji

Ra5ku3Pus6OIp1
Biblioteka Źródło: www.pixabay.com, fotografia barwna, domena publiczna.
ILUSTRACJA: Biblioteka
www.pixabay.com, fotografia barwna, domena publiczna

Instrukcje spotykane są również w zwykłych sytuacjach życia codziennego. Przykładem jest poniższa instrukcja, opisująca, jak zamawiać i wypożyczyć książki w bibliotece, której zbiory są skatalogowane w systemie komputerowym.

INSTRUKCJA ZAMAWIANIA I WYPOŻYCZANIA KSIĄŻEK W BIBLIOTECE MIEJSKIEJ

Nagłówek

I. KONTO CZYTELNIKA

Nagłówek do części I

I. Ze zbiorów bibliotecznych mogą korzystać wyłącznie czytelnicy, którzy mają konto elektroniczne i kartę czytelnika.
II. Aby uzyskać kartę czytelnika i aktywne konto, wypełnij formularz i przekaż go bibliotekarzowi.
III. Bibliotekarz sprawdzi Twoje dane, a następnie założy Ci konto czytelnika i wyda ważną kartę.

Szczegółowe zasady postępowania – wyliczenie

II. WYSZUKIWANIE I ZAMAWIANIE KSIĄŻEK W KATALOGU

Nagłówek do części II

I. Aby znaleźć odpowiednią książkę lub odpowiednie czasopismo, skorzystaj z katalogu bibliotecznego.
II. Musisz się do niego zalogować:
- Wpisz numer karty („login”) i hasło, które przekazuje Ci pracownik biblioteki.
- Kliknij ikonkę DALEJ.
III. Następnie wpisz do wyszukiwarki właściwe informacje o książce:
- Podaj słowa kluczowe („autor, tytuł, typ publikacji”).
- Naciśnij ikonkę OK.
IV. Gdy wyświetli się właściwy tytuł oraz numer biblioteczny (sygnatura), wybierz polecenie ZAMAWIAM.
V. Jeśli publikacja jest niedostępna, otrzymasz komunikat WYPOŻYCZONE.
VI. Jeśli publikacja jest dostępna, po półgodzinie możesz ją odebrać ze stolika z zamawianymi książkami.

Szczegółowe zasady do części II
Wyliczenia główne i podpunkty

III. WYPOŻYCZANIE KSIĄŻEK

Nagłówek do części III

I. Możesz wypożyczyć nie więcej niż 4 książki na 3 tygodnie.
II. Możesz wypożyczyć książki tylko wtedy, gdy oddasz wcześniej wypożyczone.
III. Czytelnicy wybierają książki i zgłaszają je bibliotekarzowi.
IV.Bibliotekarz wprowadza dane do komputera.
V. Następnie można książkę wypożyczyć.

Szczegółowe zasady do części III

IV. DODATKOWE WSKAZÓWKI

I. Biblioteka nie wypożycza: czasopism, wydawnictw encyklopedycznych i słownikowych. Można z nich korzystać jedynie w czytelni.
II. Książki należy oddać w terminie.
III. Z wypożyczalni mogą korzystać czytelnicy, którzy w terminie oddali wcześniej wypożyczone wydawnictwa.

Nagłówek do części IV – dodatkowe UWAGI, OSTRZEŻENIA, ZASADY itp.

j0000007VBB1v50_00000031

Zadaniowo

Ćwiczenie 1

Wybierzcie jedną osobę, która będzie robiła figurki przestrzenne z papieru (np. modele samolotu, statku lub czapki malarskiej). Obserwując jej czynności, wpiszcie je do tabeli z zeszycie lub na planszy. Na koniec w grupie zredagujcie instrukcję. Przedstawcie ją innej grupie. Jeśli instrukcja została dobrze przygotowana, reprezentanci drugiej grupy na pewno nie będą mieli trudności w zrobieniu tej samej figurki.

uzupełnij treść
Ćwiczenie 2

Skorzystaj z poniższego szablonu gatunkowego i przygotuj własną instrukcję. Może to być np. instrukcja zatytułowana: Jak opowiedzieć śmieszny dowcip?

uzupełnij treść

Co to będzie?

Opis zadania

Dla kogo?

Obraz odbiorcy

Co trzeba przygotować?

Wyliczenie potrzebnych rzeczy

Jak to zrobić?

Wyliczenie kolejnych czynności/etapów postępowania

Na co uważać?

Ostrzeżenia

Ćwiczenie 3

W instrukcjach ważny jest precyzyjny opis. Istotne jest również, aby język, którym jest napisana był czytelny i zrozumiały. Spróbuj więc przeredagować poniższe instrukcje według podanego wzoru. Zamień formy na prostsze – typowe dla instrukcji.

Wzór: Przed przejściem przez ulicę należy zwrócić uwagę, czy z prawej lub z lewej strony nie nadjeżdża samochód. → Zanim przejdziesz przez ulicę…

1) Można przejść przez ulicę wyłącznie wtedy, gdy zapali się zielone światło. Przechodzenie na czerwonym świetle jest niedozwolone.

2) W razie zauważenia niebezpiecznej sytuacji należy niezwłocznie powiadomić straż miejską.

3) Każdy, kto dostrzeże wypadek, powinien jak najszybciej powiadomić o tym policję. Należy wybrać numer 112 i przekazać informację o wypadku.

4) Wypożyczanie książek w naszej bibliotece nie nastręcza trudności.

5) Przed wypożyczeniem kolejnych książek należy oddać poprzednie.

6) W razie nieoddania książek w terminie nie będzie można wypożyczyć kolejnych.

uzupełnij treść
RAmoqXsSlBKjJ1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.